Sektor małych i średnich przedsiębiorstw odgrywa bardzo dużą rolę w rozwoju polskiej gospodarki, generując około 50 proc. produktu krajowego brutto i zatrudnienie 2/3 wszystkich pracowników. Niemniej, jego znaczenie dla pozycji Polski w handlu międzynarodowym jest niestety niewielkie.[1]
Sprzedaż zagraniczna może rozwijać się dziś zdecydowanie szybciej dzięki e-commerce, a eksport z wykorzystaniem internetowych narzędzi być najlepszym rozwiązaniem dla małych i średnich przedsiębiorstw.[2] Jak zauważono w raporcie think tank-u The Lisbon Council z 2022 r. na temat Europejskich małych i średnich przedsiębiorstw [3], „(h)andel elektroniczny prawdopodobnie odegra kluczową rolę w przyszłej strategii MŚP. Handel elektroniczny jest kluczem do otwierania nowych rynków – także tych, do których dostęp był wcześniej zbyt odległy. Jest to również sposób, w jaki innowacyjne firmy znajdują nowych klientów niszowych, budując bazy poza ich zwykłymi kompetencjami.”
Perspektywy i kierunki sprzedaży polskich produktów w najbliższych latach
Oczywiście, sukces na rynkach zagranicznych nie jest wyznacznikiem sukcesu na wszystkich poziomach. Jest to warunek konieczny do osiągnięcia sukcesu przez przedsiębiorców z małych krajów – mniej ważny dla tych z dużych, takich jak Polska, gdzie rynek wewnętrzny może dla wielu małych i średnich przedsiębiorstw okazać się wystarczający. Ale handel zagraniczny to ważny poligon – miejsce, w którym firmy odnoszące sukcesy uczą się, jak prowadzić interesy gdzie indziej i rozpoczynać ekspansję na ścieżkach szybkiego wzrostu. A w erze cyfrowej nie jest to trudne; często wystarczy strona internetowa, trochę oprogramowania back-office i odrobina ambicji. Na taką formę wejścia w e-commerce zdecydowało się 13 proc. firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, czyli ok. firm oferujących zakupy online w 2021 r. Drugim najpopularniejszym sposobem sprzedaży przez Internet było korzystanie z krajowych i międzynarodowych platform handlowych (marketplace’ów). Na nich swoje produkty i usługi oferowało 9 proc. polskich małych i średnich przedsiębiorstw, czyli co druga firma sprzedająca swoje towary online.
Współpraca z takim marketplace’m jak Amazon pozwala małym i średnim przedsiębiorstwom rozszerzyć zasięg działania i zabezpieczyć się przed zakłóceniami w regionie dzięki obecności na 22 rynkach krajowych (z czego 7 w UE, 9 w szerszej Europie), za pośrednictwem których mogą realizować dostawy do ponad 200 krajów i docierać do około 300.000 konsumentów. Dostęp do nich to dopiero pierwszy krok.
Małe i średnie przedsiębiorstwa w całej Europie często uważają handel elektroniczny, zwłaszcza gdy wymaga on wysyłki za granicę, za skomplikowany pod względem prawnym, logistycznym, ogólnie niebezpieczny i kosztowny. Bariery przeszkadzające w ekspansji zagranicznej małe i średnie przedsiębiorstwa mogą zostać zgrupowane w czterech obszarach: know-how, ekonomiczne, prawno-podatkowe i psychologiczne.[4]
Jako marketplace, Amazon ułatwia przedsiębiorcom wejście na rynki zagraniczne, zapewniając logistykę, obsługę klienta, ułatwiając odprawy celne i obowiązki związane z raportowaniem podatkowym VAT oraz oferując skuteczne narzędzia do ochrony ich własności intelektualne, jak i know-how, szkolenia i doradztwo. W 2020 r. Amazon udostępnił ponad 250 nowych narzędzi i usług, aby pomóc partnerom handlowym we wprowadzaniu nowych produktów, optymalizacji ich ofert oraz ekspansji w Europie i na świecie. Niemniej, bardzo dużo dla obniżenia barier wejścia na rynki zagraniczne może być zrobione przez państwo, jego agendy i instytucje.
Na obecną chwilę nie można powiedzieć, aby państwo polskie miało jakąś szczególną koncepcję dotyczącą rozwoju eksportu, z wykorzystaniem e-commerce. Opracowanie Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii pt. „Polityka eksportowa Polski”[5] z 2021 r. poświęca temu obszarowi zaledwie stronę dość ogólnych stwierdzeń. Choć godne pochwały, pozostawia niedosyt. Wydaje się, że taki dokument powinien adresować temat szerzej, skupiając się na propozycji działań niwelujących rozdźwięk pomiędzy zamierzeniami (deklaracjami, planami, strategiami), a rzeczywistością, co jest – niestety – dość częstym przypadkiem przy tworzeniu i modyfikowaniu prawa w Unii Europejskiej i w Polsce.
Przykładem takich regulacji, podawanym przez The Lisbon Council[6], które mimo najlepszych intencji ich autorów mogą być postrzegane jako działające przeciwko ambitnym i wizjonerskim programom lub po prostu nie będąc wystarczającymi, może być „punkt kompleksowej obsługi” w zakresie VAT (ang. „One Stop Shop”) dla sprzedaży e-commerce – inicjatywa Unii Europejskiej z lipca 2021 r., która stworzyła jedną platformę, na której można zgłaszać, opłacać i odzyskiwać podatek VAT ze sprzedaży transgranicznej. Opiera się na z pewnością dobrym pomyśle, który ma pobudzić sprzedaż transgraniczną i pozwolić małym i średnim przedsiębiorstwom skupić się na tym, co robią najlepiej – obsłudze klientów i znajdowaniu nowych rynków.
Jednak europejskie małe i średnie przedsiębiorstwa informują, że ta regulacja nie sprawiła, że trudna transgraniczna sprawozdawczość VAT stała się łatwiejsza. Po pierwsze, ten „punkt kompleksowej obsługi” nie obejmuje transakcji między przedsiębiorstwami (B2B), co oznacza, że wiele firm nadal ma dwa punkty poboru do rozliczeń VAT, co w rzeczywistości zwiększyło „obciążenie administracyjne” związane z przestrzeganiem przepisów VAT w wielu przypadkach. Inni twierdzą, że nowa procedura nie jest wystarczająco wszechstronna, szczególnie jeśli chodzi o ułatwienia niezbędne do odniesienia sukcesu ponad granicami: jeśli firma chce otworzyć magazyn w celu przyspieszenia dostawy w innym kraju, musi uzyskać lokalny numer VAT w kraju, w którym znajduje się magazyn. To zwiększa koszty i zniechęca nawet do wstępnej ekspansji transgranicznej. Rozwiązaniem tego problemu może być Single VAT ID promowane przez Ecommerce Europe.[7]
Inną ze wskazywanych przez przedsiębiorców barier, czy też blokad, ich ekspansji zagranicznej (na rynki poza-unijne), są przewlekłe i skomplikowane procesy celne i podatkowe w eksporcie. Poradzenie sobie z wymogami celnymi, jak i późniejsze rozliczenie eksportu dla celów podatku VAT w Polsce przysparza sporo problemów, w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom, które dopiero rozpoczynają sprzedaż zagraniczną.
Potencjalnym rozwiązaniem tego konkretnego problemu mogłoby być stworzenie czegoś na kształt „National Export Facilitation Platform”, która umożliwiłaby znaczne uproszczenie procesów eksportowych na granicy, dając jednocześnie pełną kontrolę nad procesem przez Służbę Celną. Istotą tej platformy byłoby połączenie sprzedaży z logistyką i składaniem deklaracji celnych w eksporcie w jeden płynny proces, odbywający się „w tle” i nieprzysparzający konieczności zgłębiania tematu prawa celnego i podatkowego przez przedsiębiorców. Jednocześnie, rozwiązanie to – bazując na całkowitej dygitalizacji całego procesu – mogłoby potencjalnie w sposób znaczący zwiększyć konkurencyjność polskich sprzedawców, jak i ich zaawansowanie w zakresie cyfryzacji.
Nikt nie wątpi w dobrą wolę regulatorów, ale „prawo niezamierzonych konsekwencji” (koncepcja Roberta K. Mertona) niestety ma się całkiem dobrze… Organy regulacyjne muszą zmienić podejście, żeby przed wprowadzeniem nowych przepisów, upewniły się, że to, czego szukają, jest tym, co ostatecznie dostaną, i co – najważniejsze – nie zaszkodzi, a pomoże przedsiębiorcom. Wymaga to nowego podejścia – mała i średnie przedsiębiorstwa oraz decydenci muszą odłożyć na bok swoją odwieczną rywalizację. Powinni współpracować, aby znaleźć wspólny język, aby wykorzystywać lepsze i skuteczniejsze środki polityki ekonomicznej, aby budować gospodarkę, która realizuje cele społeczne i gospodarcze Europy dla wszystkich.
Dr Cezary Sowiński jest panelistą debaty „Perspektywy i kierunki sprzedaży polskich produktów w najbliższych latach” podczas V kongres Forum Wizja Rozwoju w Gdyni, które odbędzie się w dniach 20-21 czerwca 2022 r. Patronat honorowy nawy darzeniem objął Mateusza Morawieckiego – Prezesa Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej. W czasie dwóch dni V kongres Forum Wizja Rozwoju w Gdyni odbędzie się ponad 60 debat. Wystąpi w nich ponad 250 dyskutantów. W całym wydarzeniu, szacuje się, że weźmie udział ponad 2.000 osób. Partner Generalny: Polski Koncern Naftowy Orlen. Partner Strategiczny: BGK Bank Gospodarstwa Krajowego. Partner Główny: Fundacja KGHM Polska Miedź, Totalizator Sportowy, Lotos, Energa. Partner+: KGHM Polska Miedź, Agencja Rozwoju Przemysłu, Polski Fundusz Rozwoju, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, PKP Polskie Linie Kolejowe, Węglokoks. Jednym z partnerów medialnych jest Agencja Informacyjna.
Dr Cezary Sowiński jest ekspertem w dziedzinie prawno-podatkowych aspektów handlu towarami i zagadnień pokrewnych, z powodzeniem łącząc solidne podstawy akademickie z szeroką wiedzą praktyczną i doświadczeniem w zakresie podatku VAT, akcyzy, ceł, ochrony praw własności intelektualnej, trade compliance i trade facilitation w różnych zastosowaniach biznesowych na całym świecie. Dr Cezary Sowiński jest absolwentem Akademii Ekonomicznej w Krakowie i University of Southern Denmark (oba tytuły magisterskie), a następnie uzyskał tytuł doktorski w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Jest certyfikowanym doradcą podatkowym.
Instytut Biznesu przyznał nagrody „Ambasador” i „Certyfikaty Jakości”
Obecnie dr Cezary Sowiński pracuje w Amazon, zagłębiając się w szerszy świat Public Policy w Polsce, zajmując się zmianami regulacyjnymi, zwłaszcza w obszarze prawa własności intelektualnej, prawa celnego i podatkowego, bezpieczeństwa produktów, prawa konsumenckiego i prawa konkurencji. Przed Amazonem dr Cezary Sowiński zajmował stanowisko Senior Director Customs and Regulatory Affairs Europe w DHL Express, a także stanowisko managerskie w Zespole Podatków Pośrednich PricewaterhouseCoopers Polska i polskim Ministerstwie Gospodarki.
Agencja Informacyjna, opinie, 18.06.2022
[1] Polityka Insight, „Bariery eksportowe dla małych i średnich przedsiębiorstw”, kwiecień 2022 r., Warszawa (https://www.politykainsight.pl/prawo/_resource/multimedium/20306210)
[2] Ibid.
[3] The Lisbon Council, “Policy Brief. Green, Digital and Competitive. An SME Agenda for the 21st Century”, czerwiec 2022 r. (https://gdc.lisboncouncil.net/assets/misc/LISBON_COUNCIL_Green_Digital_Competitive.pdf)
[4] Polityka Insight, „Bariery …
[5] Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, „Polityka Eksportowa Polski, wrzesień 2021 r. (https://pracodawcy.pl/wp-content/uploads/2021/07/Polityka-eksportowa-Polski-Wer.-2.07.2021.pdf)
[6] The Lisbon Council, “Policy …
[7] Zob.: https://ecommerce-europe.eu/press-item/single-vat-id-registration-towards-a-unified-vat-solution/