W 2021 roku Święta Wielkanocne w Cerkwi Prawosławnej i innych wyznaniach obrządku wschodniego przypadają na niedzielę 2 maja. Data Świąt jest ruchoma i rzadko pokrywa się z datą Świąt Wielkanocnych celebrowaną przez wyznawców Kościoła Rzymskokatolickiego.
Inny niż w większości wyznań chrześcijańskich termin Wielkanocy w prawosławiu jest związany ze stosowaniem Kalendarza Juliańskiego, który jest używany przez chrześcijan obrządku wschodniego. Został wprowadzony w 46 roku p.n.e. przez cesarza Juliusza Cezara i był powszechnie używany w Rzymie. Od tamtego czasu został zaadoptowany przez część wyznawców prawosławia i obrządków wschodnich, m. in. grekokatolików. Niedziela Wielkanocna musi zawsze wypadać po zakończeniu paschy żydowskiej, która także jest ruchomym świętem.
Dla Chrześcijan Prawosławnych jest to najważniejsze święto w roku.
W Wielki Piątek nie odprawia się nabożeństwa, wierni skupiają się na śpiewaniu psalmów oraz czytaniu pisma świętego. W Wielką Sobotę gromadzą się na nabożeństwie zwanym połunoszcznicą, gdzie uznaje się początek świętowania Wielkanocy. Okrąża się wtedy cerkiew trzykrotnie wraz z ikoną Chrystusa w grobie. Rozpoczyna się jutrznia, trwająca około czterech godzin. Tak jak w katolicyzmie święci się pokarmy. Następnie o świcie wierni wracają do swoich domów aby uroczyście świętować obchody Zmartwychwstania Pańskiego.
W niedzielę wierni witają się słowami ,,Christos voskres” czyli Chrystus Zmartwychwstał.
W odpowiedzi pada słowo ,,Voistinu voiskres”, co oznacza, że rzeczywiście zmartwychwstał.
Jajka i pisanki stanowią ważny symbol i dominują w symbolice obrzędowej bowiem odnoszą się do odrodzonego życia, dlatego do cerkwi przynosi się jajka i następnie obdarowuje się nimi wśród bliskich.
„To jest dla nas najważniejsze święto. Pochodzę z Ukrainy, gdzie większość osób wyznaje prawosławie. W małych wioskach praktycznie wszyscy gromadzą się w cerkwi na jutrzni, jeśli ktoś nie przyjdzie to najczęściej są to starsze i bardzo schorowane osoby. W huczny sposób pozdrawiamy się nawzajem i często zapraszamy nawet osoby niespokrewnione do domów. Po kilku dniach ścisłego postu nadchodzi czas, kiedy możemy delektować się obfitością Wielkanocnych potraw. Zauważyłam, że prawosławni i grekokatolicy w Polsce świętują Wielkanoc w podobny sposób.” – Mówi Oksana z Warszawy.
W Polsce na Podlasiu, gdzie obecnie skupia się największa liczba prawosławnych wiernych dawniej spotkać można było tak zwanych wołoczebników. W noc Wielkiej Nocy chodzili wokół wiosek i życzyli powodzenia dla wszystkich mieszkańców.
Prawosławie to jeden z głównych odłamów chrześcijaństwa. Rozłam z Kościołem Rzymu powstał w 1054 roku w wyniku ,,schizmy wschodniej”. Główne zasady wiary to Tradycja, w której obrębie znajduje się również Pismo Święte. Podstawa doktrynalna to uznanie siedmiu pierwszych soborów powszechnych. Pod względem doktrynalnym Prawosławie różni się od Katolicyzmu między innymi tym, iż twierdzi że Duch Święty pochodzi od Ojca, nie uznaje czyśćca, nie uznaje dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Maryi, nie uznaje papieża jako zwierzchnika i biskupa Rzymu. Jest bogaty w tradycje, a za szczególnie święte uznaje ikony.
Najwięcej osób przynależnych do Kościoła Prawosławnego, gdzie wierni stanowią większość populacji mieszka w krajach Europy Wschodniej, m.in. w Federacji Rosyjskiej, Rumunii, Bułgarii czy na Ukrainie.
Według Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce przynależność do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego zdeklarowało 156.000 osób, są to jednak niemiarodajne dane gdyż zrzeszonych wiernych może być więcej.
Najwięcej wiernych skupia się w województwie Podlaskim. Warto wziąć pod uwagę również Grekokatolików, którzy na ziemiach Polskich żyją od stuleci. Ich historia zaczęła się w 1596 roku, gdy większość najważniejszych duchownych prawosławnych podpisała akt unii z Rzymem w ten sposób uznając papieża jako głowę Kościoła. Jedną z głównych różnic dzielących oba wyznania jest odrzucenie zwierzchnictwa papieża przez prawosławnych. Obrządek grekokatolicki pozostaje natomiast pod wpływem prawosławia. Wygląd cerkwi grekokatolików zasadniczo nie różni się od cerkwi prawosławnych. W Południowej części województwa małopolskiego spotkać można dużą liczbę pięknych drewnianych cerkwii obu wyznań gdzie uczęszczają do dziś mieszkający tam Łemkowie, potomkowie niegdyś zamieszkałych w Karpatach Rusinów. Dokładny spis obiektów znajduje się na stronie internetowej drewniana.malopolska.pl.
Prawosławni oraz grekokatolicy swoją świątynię nazywają cerkwią. Zasadniczo budynek często wyróżnia się od innych świątyń chrześcijańskich swoją bogato zdobioną architekturą. Bardzo często buduje się cerkwie na planie krzyża, koła lub prostokąta. Krzyż prawosławny w odróżnieniu od standardowego krzyża chrześcijańskiego posiada dodatkowo górną poprzeczkę, która symbolizuje tabliczkę nad głową Chrystusa oraz dolną podpórkę na nogi. Dolna podpórka zwrócona jest ku górze w kierunku dobrego łotra wskazuje mu niebo, zaś na drugim końcu ku dole wskazuje piekło złemu łotrowi.
Wewnątrz cerkiew standardowo podzielona jest na przedsionek, nawę i prezbiterium czyli część ołtarzową gdzie znajduje się ikonostas (ozdobna, bogato zdobiona i pokryta ikonami ściana we wnętrzu cerkwi). Ikony są bardzo ważnym elementem wiary i obrazują święte postacie.
,,Ikon się nie maluje tylko pisze. Osoba, która to robi jest pod natchnieniem duchowym oraz szczególnie pobożnie i przykładnie podchodzi do życia religijnego” mówi Ksiądz Marcin Chmiel z Białegostoku.
Dla wszystkich prawosławnych i grekokatolickich wiernych niech tegoroczne święta Wielkanocne przyniosą wiele radości ze Zmartwychwstania Pańskiego, nadziei i miłości!
