Polska Konstytucja: 4 poważne problemy

Agencja Informacyjna: Polska Konstytucja jest źródłem prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. Ta ustawa kryje w sobie wiele problemów i niejednoznaczności. W tym artykule omówione zostały 4 z nich.

W tej publikacji przytaczane są artykuły z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483), później przytaczanej jako Konstytucja lub Polska Konstytucja.

Niezależność i niezawisłość

Niezależne i niezawisłe sądy i trybunały to oczywistość w państwie prawa. Pytanie co to dokładnie oznacza? Problemy z odpowiedzią znajdują się tuż za rogiem gdyż Trybunał Konstytucyjny jest w większości wybierany przez Sejm.

• Art. 194.
  • 1. Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny. 
  • 2. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.
• Art. 195.
  • 1. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji.
  • 3. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w okresie zajmowania stanowiska nie mogą należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Niezależność i niezawisłość według Konstytucji będzie oznaczać niezależność w działaniu od innych organów i w szczególności od partii politycznych. Jednak czy brak legitymacji partyjnej będzie oznaczał pełne zapewnienie apolityczności i braku wpływów polityków na Trybunał Konstytucyjny? Sam wybór sędziów jest dokonywany przez Sejm, a więc przez polityków. To zagwostka która dotyczy zresztą nie tylko sędziów Trybunału Konstytucyjnego czy Trybunału Stanu. 

To dotyczy wielu urzędów którym Konstytucja teoretycznie gwarantuje niezależność i niezawisłość, a w praktyce Polacy wiedzą, że dana osoba była wybrana przez daną partię i jest z nią powiązana. Dowodem na to jest późniejsza lub wcześniejsza kariera: przechodzenie osoby z urzędu “niezależnego” na stanowisko posła czy ministra, i na odwrót. 

Immunitety i Konstytucja

Jedną z gwarancji niezależności i niezawisłości jaką daje Konstytucja mają być immunitety. Każdy Polak zdaje sobie sprawę że sędziowie czy posłowie posiadają immunitet i nie ośmieliłby się podważać niepodważalności tej instytucji. Jak ta instytucja wygląda według polskiej Konstytucji? Oto treść punktów 1-5 artykułu 105 który dotyczy pociągania do odpowiedzialności karnej posłów.

• Art. 105. 
  • 1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu. 
  • 2. Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej.
  • 3. Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru jej na posła ulega na żądanie Sejmu zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.
  • 4. Poseł może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3. 
  • 5. Poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

Założenia z punktu 1 i 5 co chwila pojawiają się w Konstytucji w podobnych formach, w różnych artykułach dotyczących różnych organów. Bardzo podobny w brzmieniu jest chociażby art. 181, który dotyczy pociągania do odpowiedzialności karnej sędziów. Jak duży jest potencjał do nadużycia w złych celach tych mechanizmów? Wystarczy wrócić myślą do izby Senatu ostatniej kadencji, gdzie Marszałek Senatu nie dopuszczał do głosowania za pociągnięciem do odpowiedzialności karnej samego siebie.  

Rada Ministrów przed Trybunałem Stanu

Jak się ma odpowiedzialność karna w stosunku do Rady ministrów? Jak większość Polaków zapewne wie rząd ponosi odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu. Bardzo demokratyczny mechanizm jednak jak on dokładnie działa? Co jeśli jakaś część posłów podejrzewa że minister narusza prawo? Poniższe punkty artykułu 156 mogą wiele osób zaskoczyć.

• Art. 156.
  • 1. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem. 
  • 2. Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów.

Wotum nieufności dla Rządu

115 posłów do złożenia wniosku można sobie łatwo wyobrazić. 3/5 ustawowej liczby posłów to już naprawdę duża liczba (praktycznie niemożliwa do osiągnięcia w realiach politycznych), a przecież chodzi tylko o postawienie danej osoby przed Trybunał Stanu, a nie postawienie wyroku. Logika mówi żeby móc rząd odwołać wymagania muszą być równie duże jak nie większe. Polska Konstytucja ma inne założenia. Łatwiej odwołać cały rząd niż postawić jednego członka Rady Ministrów przed Trybunałem Stanu.

• Art. 158.
  • 1. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.

To zaledwie parę wybranych problemów jakie posiada Konstytucja. Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Zapraszamy do lektury innych publikacji, które znajdziesz tutaj. Agencja Informacyjna.

AI, Opinie /AXY/ 22.02.2024. Obrazy od DALL-E