Jeśli ktoś lubi literacki słuch pisarzy Bohumila Hrabala, Mirona Białoszewskiego czy zmarłej niedawno reporterki Ireny Morawskiej, to znaczy, że ceni słuch absolutny. Taki ma Eliza Kącka. Przedstawia go w swojej nowej książce „Strefa zgniotu”, która ukazała się nakładem krakowskiego wydawnictwa Lokator.
Eliza Kącka jeździ tramwajami, staje w kolejce na poczcie, siada w poczekalni – i nasłuchuje. Zatrzymuje się z sąsiadką na schodach – i prowokuje. Potem zapisuje dialogi. Pozbawione wcięć akapitowych, bez dużych liter.
Na przykład: „poczta główna warszawska, ja w kolejce do okienka z kartkami, przede mną starszy pan, przejęty. odwraca się do staruszki zdeponowanej na ławce, konsultuje. »tę wyślemy do Stanów«. obsługująca z namaszczeniem: »jeszcze znaczek. mam z królikiem i religijne«. staruszek: »religijny, religijny, priorytetowy«. »a, priorytetowy mam tylko z królikiem«. starszy pan półobrót, do staruszki, z zawodem: »priorytety tylko laickie«”.
Eliza Kącka, w cywilu nasłuchiwaczka, a służbowo wykładowczyni uniwersytecka, rzadko daje się uwieść zdaniom, jeśli są tylko dowcipne. Jej „językowe zdarzenia” – jak nazywa je Edward Balcerzan, czyli te wszystkie czasem żenujące interpretacje spłaszczające to, co najważniejsze – są wprawdzie komiczne, ale oferują naddatek.
Takiego naddatku nie ma na przykład taka wymiana zdań z mojego życia: „Przepraszam, gdzie jest Stolica Apostolska?”. Pani: „Stolica apostolska… hmm…”. Pan, ożywiony: „No jak to?! Przecież to jest gdzieś na Puławskiej!”. I to zdarzenie ma tylko walor dowcipu. Zaś w zapiskach (powiedziałbym „zasłyszkach”) Elizy Kąckiej można znaleźć i nadwyżkę, i niewymuszone metafory, i przechodniów filozofię osobistą. Niepretensjonalną.
Dla Zyty Rudzkiej, która poleca tę książkę „Strefa zgniotu” Elizy Kąckiej, na okładce, to „codzienny bełkot”, dla mnie zapis Polski, którego żaden literat nie wymyśli.
Mariusz Szczygieł (źródło: facebook)
Dr Eliza Kącka – Pisarka, literaturoznawczyni, krytyczka. Absolwentka polonistyki i między uczelnianych studiów humanistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Warszawskim oraz Akademii Artes Liberales. Stypendystka Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Doktor nauk humanistycznych (Nagroda Główna w Konkursie im. Inki Brodzkiej, 2016 r.). Od 2016 r. pracuje na stanowisku adiunkta na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Dr Eliza Kącka opublikowała książki akademickie: „Stanisław Brzozowski wobec Cypriana Norwida” (2012 r.) godząc w niej dwa główne obszary swoich zainteresowań: literaturę i myśl drugiej połowy XIX wieku oraz światopoglądy polskiej moderny oraz „Lektura jako spotkanie. Brzozowski – tekst – metoda” (2017 r.), a także książki prozatorskie „Elizje” (2017) i „po drugiej stronie siebie” (2019 r.) – obie wydane przez Lokatora. Wkrótce ukaże się jej książka eseistyczna „Idiomy”. Współredaktorka antologii „Poeci i poetki przekraczają granice” (2011 r.), redaktorka wyborów poezji mniej współczesnej (m. in. Cypriana Norwida i Anny Świrszczyńskiej dla Universitasu oraz Henryki Łazowertówny).
Eliza Kącka jest finalistką Nagród Naukowych tygodnika „Polityka”. Uczestniczy w kapitułach Nagrody Literackiej Gdynia i Nagrody Literackiej m. st. Warszawy. felietonistka „Tygodnika Powszechnego”. Jest sekretarzem Zarządu Głównego Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. Recenzentka i czytelniczka literatury najnowszej.
Mariusz Adam Szczygieł – dziennikarz, reportażysta, pisarz i wykładowca akademicki. Pisze i pokazuje, co go porusza. Jest absolwentem Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
Od 1990 roku Mariusz Szczygieł jest związany z dziennikiem „Gazeta Wyborcza”. W latach 1995–2001 prowadził program talk-show „Na każdy temat”, emitowany przez telewizję Polsat. Założyciel i członek zarządu Fundacji Instytut Reportażu. Laureat Europejskiej Nagrody Książkowej za „Gottland” (2009), Nagrody im. Andrzeja Woyciechowskiego (2013), Grand Press (2013) oraz Nagrody Literackiej „Nike” za tom reportaży „Nie ma” (2019). Jego książki przetłumaczono na kilkanaście języków: angielski, czeski, estoński, hebrajski, hiszpański, niemiecki, rosyjski, rumuński, słowacki, słoweński, ukraiński, węgierski, włoski.
Mariusz Szczygieł: Nigdy nie zwierzałem się, że jestem człowiekiem z męczącą przypadłością
Mariusz Szczygieł opublikował m. in. książki: „Niedziela, która zdarzyła się w środę” (1996), „Gottland” (2006), „Kaprysik. Damskie historie” (2010), „Zrób sobie raj” (2010), „20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła” (2010), „Projekt: prawda” (2016), „Nie ma” (2018), „Osobisty przewodnik po Pradze” (2020).
Mariusz Szczygieł został wyróżniony wieloma nagrodami m. in.: Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1993) za wybitne osiągnięcia dziennikarskie, Nagroda Prymasa Polski i Fundacji Promocja Zdrowia (2000) za propagowanie zdrowego stylu życia, finalista Nagrody Literackiej Nike 2007 za książkę „Gottland”; Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej – Książka Roku 2010 za „Zrób sobie raj”, Dziennikarz Roku 2013 w konkursie Grand Press. Otrzymał też odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2014), Odznaka Honorowa „Bene Merito” – (2014), Odznaka Honorowa Złota Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego (2018)
Agencja Informacyjna, Opinie /BEJ/ 29.01.2023