W sobotę, 10 kwietnia 2010 r. o godz. 8:41 na w pobliżu lotniska w Smoleńsku (Federacja Rosyjska) rozbił się polski samolot wojskowy TU-154, którym leciała delegacja na obchody uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Zginęło 96 osób, wśród nich: Lech Kaczyński prezydent Rzeczpospolitej Polskiej z małżonką Marią Kaczyńską, Ryszard Kaczorowski ostatni prezydent Rzeczpospolitej Polskiej na uchodźstwie, wicemarszałkowie Sejmu i Senatu, 18 parlamentarzystów, dowódcy wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej, pracownicy Kancelarii Prezydenta, szefowie instytucji państwowych, duchowni, przedstawiciele ministerstw, organizacji kombatanckich i społecznych oraz osoby towarzyszące, stanowiący delegację polską na, a także załoga samolotu.
Pod nazwą „zbrodnia katyńska” – to mord posiadający zgodnie z uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej znamiona ludobójstwa, kwalifikowany jako zbrodnia wojenna, zbrodnia przeciwko ludzkości i zbrodnia komunistyczna, popełniona przez NKWD (ros. Народный комиссариат внутренних дел СССР НКВД СССР, pol. Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich).
Do bestialstwa w obozach wojskowych w lasach katyńskich doszło wiosną 1940 roku. Wówczas zabito w masowych egzekucjach co najmniej 21.768 obywateli Polski (w tym ponad 10.000 oficerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej), na mocy decyzji najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (następcą tego państwa jest Federacja Rosyjska) zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików), która później przekształciła się w Komunistyczną Partię Związku Radzieckiego z 5 marca 1940 roku (tzw. „decyzja katyńska”). Egzekucje ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej”, były dokonywane przez strzał w tył głowy z broni krótkiej.
Przez 50 lat (1940–1990) władze Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zaprzeczały swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską. Barbarzyństwem usiłowano obarczyć j niemieckie, które w późniejszym czasie wkroczyły na te tereny. Nikt w zapewnienia komunistów nie wierzył, do tego stopnia, że w trakcie procesów norymberskich, niemieccy zbrodniarze wojenni nie byli oskarżani o zbrodnię katyńską. 13 kwietnia 1990 roku władze radzieckie oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”. Wiele kwestii związanych z tą zbrodnią nie zostało jak dotąd wyjaśnionych.
Na przestrzeni lat katastrofa smoleńska stała się szeroko poruszanym tematem polskiej debaty publicznej. Dyskutowane były m.in. przyczyny i przebieg wydarzenia. Do dziś w tej sprawie nie ma jednoznacznego stanowiska. Ciągle pojawiają się poglądy, że katastrofa była zamachem lub aktem terrorystycznym na polskiej władze. Ogromnie wymowne jest, że przez 12 lat Federacja Rosyjska nie wydała stronie polskiej wraku samolotu wojskowy TU-154. W kontekście inwazji armii rosyjskiej na Ukrainę rozpoczętej 24 lutego 2022 roku, odkrywanych obecnie zbrodni wojennych i czynów ludobójstwa dokonanych przez agresora i zaprzeczania faktom przez władze Federacji Rosyjskiej ewidentnie widać, że w mentalności moskiewskiej w ciągu 82 lat nic się nie zmieniło.
Polacy byli wstrząśnięci tym co stało się z polską delegacją w Smoleńsku 10 kwietnia 2010 r.. Symboliczne jest to, że wydarzenia doszło w związku z obchodami „zbrodni katyńskiej”. Jednym z poruszonych do głębi zdarzeniem był Juliusz Erazm Bolek – laureat Światowego Dnia Poezji ustanowionego przez UNESCO, który napisał wstrząsający wiersz „Wskazówka”, w którym łączy zbrodnie katyńską z tragedią smoleńską. Powstał nawet film ilustrujący ten utwór, zrealizowany przez reżysera Zbigniewa W. Kowalewskiego. Jest on dostępny w sieci w języku polskim, rosyjskim i litewskim.
WSKAZÓWKA
dlaczego tak się stało
dlaczego tak się stało
dlaczego tak się
dlaczego tak
dlaczego
dlaczego
dla czego
dla
cóż za różaniec
cóż
to za modlitwa
dlaczego tak się stało
d l a t e g o
dla Tego
wskazówka
przekleństwa katyńskiego
zatoczyła obrót
i jakby wybiła godzina
E C H O
które nie mogły zabrzmieć
przerwało milczenie
w y b u c h ł o
kolejna sztafeta walczących
zginęła na froncie walki
w męce
o Pamięć
w męce
o Prawdę
w męce
o Przyszłość
z w y c i ę ż y ł a
najwyższą ceną
jest inaczej
zupełnie inaczej
Naród Polski
z ofiar zbudowany
o dwunastej zawyły
lamentem syreny
i zastygła Polska
w zadumie
i zjednoczyła się
Polska
w odwiecznym
własnym dramacie
śmierć rodzi nadzieję
już nikt
nic
za nas
już wszystko my sami
osamotnieni
wyłącznie my
dla przyszłości
dla marzeń
Juliusz Erazm Bolek