Dzień Nauczyciela
Dzień Nauczyciela to potoczna nazwa święta Dzień Edukacji Narodowej. Jest to polskie święto obchodzone przez wszystkich pracowników oświaty. 14 października szkoły organizują specjalne uroczyste apele, a dzieci, w podziękowaniu za codzienny trud, obdarowują swoich nauczycieli kwiatami i drobnymi upominkami.
Dzień Edukacji Narodowej to polskie święto oświaty i nauczycieli. Dzień ten został ustanowiony ustawą Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela jako Dzień Nauczyciela 27 kwietnia 1972 roku. Upamiętnia rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej, utworzonej z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w ramach reformy edukacji. Zrealizowana była przez sejm rozbiorowy w dniu 14 października 1773 roku. Uważana jest ona za pierwsze w Europie ministerstwo edukacji. Celem działalności Komisji Edukacji Narodowej było kształcenie młodzieży szlacheckiej w duchu obywatelskim i patriotycznym. Instytucji tej podporządkowano całe szkolnictwo w Koronie oraz na Litwie. W jej wchodzili najwybitniejsi przedstawiciele polskiego oświecenia, m.in. bp Ignacy Massalski, ks. Hugo Kołłątaj, Michał Poniatowski, ks. Stanisław Konarski czy Józef Wybicki. Komisja opracowywała programy i sposoby nauczania, przygotowywała podręczniki oraz organizowała kształcenie nauczycieli w seminariach nauczycielskich. Dzięki utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej zaczęto po raz pierwszy w szkołach uczyć języka polskiego zamiast obowiązującej wówczas łaciny. Fundusze na działalność uzyskano z kasacji zakonu jezuitów przez papieża w 1773 roku.
Komisja Edukacji Narodowej zorganizowała trzystopniowe szkolnictwo. Stopień pierwszy oznaczał szkoły parafialne dla niższych stanów chłopów i mieszczan. Stopień drugi to powiatowe szkoły przeznaczone rodzinom szlacheckim, zaś do szkół stopnia trzeciego, czyli uniwersytetów, uczęszczali najbardziej uzdolnieni. Komisja wprowadziła również wiele reform, na przykład opracowała nowe systemy nauczania, upowszechniła do nauki podręczniki w języku polskim oraz utworzyła instytucję opracowującą podręczniki i programy nauczyciela – Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych.
Inicjatywa stworzenia Dnia Nauczyciela powstała w 1957 roku podczas Światowej Konferencji Nauczycielskiej w Warszawie. Ustalono wówczas, że 20 listopada będzie Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela i Świętem Nauczycieli. Organizatorem konferencji był Związek Nauczycielstwa Polskiego. 15 lat później ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 roku zmieniła datę Dnia Nauczyciela na 14 października. W 1982 roku Kartę Praw i Obowiązków Nauczyciela zastąpiła Karta Nauczyciela. Wiązało się to jednocześnie ze zmianą nazwy święta na Dzień Edukacji Narodowej oraz wprowadzeniem przepisu, ze dzień ten uznaje się świętem wszystkich pracowników oświaty.
W Polsce święto obchodzone jest uroczyście. Corocznie pracownikom oświaty w Dniu Edukacji Narodowej wręczane są kwiaty oraz drobne upominki. Szkoły organizują akademie i występy. Ministerstwo Edukacji Narodowej przyznaje również tego dnia najbardziej zasłużonym nauczycielom specjalne nagrody, na przykład medale Komisji Edukacji Narodowej, Krzyże Zasługi i nagrody Ministra Edukacji Narodowej. Nagrody przyznawane są także przez kuratoria, władze samorządowe i instytucje dydaktyczno-wychowawcze. Dzień Nauczyciela to okazja do podziękowania pedagogom za ich codzienną pracę a także wysiłek włożony w nauczanie i wychowywanie dzieci.
Dzień Nauczyciela obchodzony jest w większości państw na świecie, jednak w różnych terminach. Są kraje, w których ma on charakter oficjalny, w innych krajach ma charakter zwyczajowy i podobnie jak w Polsce, związany jest z lokalnymi wydarzeniami. Podobnym świętem do Dnia Nauczyciela jest Światowy Dzień Nauczyciela obchodzony 5 października. Obchodzony jest on pod patronatem UNESCO i zainicjowany został w 1994 roku na pamiątkę podpisania w 1966 roku rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela opracowanej przez UNESCO i Międzynarodową Organizację Pracy. Dzień ten jest okazją do podkreślenia wiodącej roli nauczycieli w zapewnieniu najwyższej jakości edukacji na wszystkich poziomach nauczania. W Polsce od 1997 roku 5 października Światowy Dzień Nauczyciela obchodzony jest przez nauczycieli reprezentujących sektor nauki i szkolnictwa wyższego.
Nauczyciele to jedna z najliczniejszych grup zawodowych na świecie. W Polsce ich status postrzegany jest bardzo różnie. Cześć opinii publicznej uważa, że nauczyciele są zbyt uprzywilejowani, bowiem mają dużo dni wolnych, mniejszą liczbę godzin pracy w tygodniu oraz prawo do wcześniejszej emerytury. Sami pedagodzy uważają jednak, że są niewystarczająco wynagradzani za swoją pracę. Największe strajki nauczycielskie w Polsce miały miejsce w latach 90-tych. W ostatnich latach obyło się bez tak drastycznych kroków, bowiem związkowcom udało się porozumieć zawczasu z rządem i nauczyciele doczekali się kilku skromnych podwyżek.
Agencja Informacyjna, Kultura / now / 03.10.2021