Julian Tuwim w muzyce

Poeta i pisarz Julian Tuwim (1894 – 1953) pisał utwory, które od początku swojego istnienia były wykorzystywane jako teksty piosenek lub pieśni. Po jego dzieła sięgali najznakomitsi kompozytorzy. Utwory Juliana Tuwima śpiewali też słynni artyści scen polskich, a nawet muzycy rockowi, punkowi a nawet hip-hopowi.

Muzyka i poezja od zawsze przenikały się wzajemnie. Dobry tekst w połączeniu z doskonale dobraną muzyką tworzą niepowtarzalne utwory. Wiersze Juliana Tuwima dają gwarancję, że w połączeniu z melodią postanie coś niezwykłego. Julian Tuwim nie posiadał wykształcenia muzycznego ani nie potrafił grać na żadnym instrumencie oraz posługiwać się zapisem nutowym, ale muzyka była dla niego bardzo ważna przez całe życie. Zainteresowanie to wpłynęło także na jego twórczość. Muzyczność zatem stała się jedną z najbardziej charakterystycznych cech jego twórczości, wyróżniającą go to spośród innych twórców.

Julian Tuwim pisał teksty specjalnie do piosenek, jak również jego poezja była adaptowana przez muzyków. Teksty Juliana Tuwima były wykorzystywane przez kompozytorów muzyki klasycznej. Po utwory poety sięgnęli między innymi: Mieczysław Weinberg, Witold Lutosławski, Karol Szymanowski, Szymon Laks.

Zaadoptowane wiersze Juliana Tuwima wykonywali między innymi Hanka Ordonówna, Mieczysław Fogg, Czesław Niemen czy Maciej Zembaty. Wiele z nich stało się wielkimi hitami popularnymi do dziś. „Miłość Ci wszystko wybaczy”, „Pierwszy znak” czy „Wspomnienie” to ponadczasowe teksty wykonywane przez wielu artystów i zawsze aktualne.

Hanka Ordonówna początkowo współpracowała z Julianem Tuwimem w warszawskim kabarecie „Qui pro Quo”. Dla tego teatrzyku poeta pisał pod pseudonimami: Ślaz, Roch Pekiński, Jan Wim, Nikko-Tin, Oldlen. „Miłość ci wszystko wybaczy” i „Na pierwszy znak” to dwa utwory z filmu „Szpieg w masce”, w reżyserii Mieczysława Krawicza. Produkcja była debiutem filmowym Hanki Ordonówny i momentalnie zapewniła jej sławę.

Julian Tuwim był także autorem słów do popularnych w czasie dwudziestolecia międzywojennego tang. Jego teksty do tang obok Hanki Ordonówny śpiewali także: Mieczysław Fogg („Związane mam ręce”) czy Tadeusz Faliszewski („Co nam zostało z tych lat”) oraz Wiera Gran („Ciemna dziś noc”).

W 1932 roku Julian Tuwim napisał „Pokoik na Hożej”. Piosenka stała się wieloletnim, często śpiewanym przebojem. Wykonywały ją kolejno między innymi Zofia Terne, Kalina Jędrusik czy Stanisława Celińska.

https://youtu.be/_EH7s5ymziE

Po Juliana Tuwima sięgnął też Czesław Niemen. Jego słynna piosenka zaczynająca się od słów: „Mimozami jesień się zaczyna…” to słowa wiersza „Wspomnienie”.

Utwory wieszcza wykorzystane także zostały na płycie „Marek Grechuta & Anawa”. Był to pierwszy album Marka Grechuty i Anawy, nagrany w studio Polskich Nagrań w Warszawie w1970 roku.

Niesłabnące zainteresowanie twórczością Juliana Tuwima udowadniają również najnowsze albumy artystów muzycznych. Teksty wieszcza pojawiają się na przykład w aranżacjach rockowych zespołów: Akurat, Strachy na Lachy, czy Buldog. Grupa Akurat, założona w 1994 roku w Bielsku – Białej, w 2003 roku nagrał piosenkę do tekstu „Do prostego człowieka”. Julian Tuwim za swego życia wywołał tym wierszem skandal. Poecie zarzucano brak uczuć patriotycznych i namawianie do dezercji. Atakowany tłumaczył się: „W wierszu moim zwracałem się wyraźnie do wszystkich narodów, aby w chwili decydującej przeciwstawiły się wojnie zaborczej, którą – jako człowiek uczciwy i rozsądny – uważam za zbrodnię”.

Z twórczości i z legendy Juliana Tuwima chętnie czerpią artyści różnych środowisk. Choćby /, który jeszcze przed swoją karierą polityczną śpiewał tak zwane zaangażowane piosenki. Wraz z zespołem Piersi zabrał się za teksty Juliana Tuwima tworząc piosenkę „W Poroninie”. Z czasem okazało się, ze Paweł Kukiz zafałszował Juliana Tuwima, bowiem tekst śpiewanej przez niego piosenki to fragment poematu Janusza Minkiewicza „Lenin w Poroninie” z 1951 roku.

Juliana Tuwima na rock’n’rollowo nagrał zespół „Strachy na Lachy”, założony w 2002 roku przez swojego wokalistę Krzysztofa Grabowskiego, zwanego Grabarzem oraz Andrzeja „Kozaka” Kozakiewicza. Obecnie poezja Juliana Tuwima znalazł zastosowanie nawet w świecie rapu i hip – hopu. „Znów to szuranie” rapera L.U.C.-a, a właściwie Łukasza Rostkowskiego, znalazło się na płycie „Poeci” z 2009 roku, na której swoje wersje klasycznych utworów polskiej poezji zaprezentowała cała plejada raperów, między innymi Peja czy Sokół.

Julian Tuwim kojarzy się z wierszami dla dzieci, a sztandarowym przykładem jest w tym przypadku „Lokomotywa”. Na płycie „Poeci” ten dziecięcy wiersz w oryginalny sposób interpretuje  raperka Lilu, czyli Aleksandra Agaciak. Dziecięcy wierszyk w jej wykonaniu przypomina jednak raczej erotyk.

Twórczość Juliana Tuwima jest niezwykle bogata i różnorodna. Dlatego też tak skrajnie odmienni twórcy sięgają po jego wiersze, a jego bogata twórczość do dziś fascynuje artystów. Okazuje się, że pisarz Stefan Żeromski słusznie mówił na temat poety Antoniemu Słonimskiemu: „Ale się ten Tuwim wgryzł w język polski, tak się wgryzł, że aż przegryzł się na drugą stronę.^”

Julian Tuwim urodził się 13 września 1894 roku w Łodzi, w rodzinie żydowskiego pochodzenia. Z wykształcenia był prawnikiem i filozofem. Został członkiem i współzałożycielem Związku Artystów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS). Był Współzałożycielem kabaretu literackiego „Pod Picadorem” i grupy poetyckiej „Skamander”. Julian Tuwim pisał wiersze, teksty skeczy dla kabaretów, piosenek i operetek, a także tłumaczył zagraniczną poezję. Był redaktorem pism politycznych i satyrycznych. Co ciekawe podpisywał się ponad czterdziestoma pseudonimami.

Julian Tuwim debiutował przekładem wierszy Leopolda Staffa. Za życia był lubianym i cenionym artystą, nazywany był nawet „poetą państwowym”. Obecnie Julian Tuwim najbardziej znany jest jako autor popularnych wierszy dla dzieci, jak: „Lokomotywa”, „Ptasie radio”, czy „Pan Hilary”.

Julian Tuwim zmarł 27 grudnia 1953 roku w Zakopanem na atak serca. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A24-tuje-14/15).

Foto: Autorstwa HuBar – Praca własna, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1563717