21 maja to Międzynarodowy Dzień Herbaty ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Jest to idealna okazja na uświadomienie jak dużo właściwości posiada drugi, pod względem spożycia na świecie napój.
Zwyczaj picia herbaty sięga aż 2.737 r. p.n.e. Jak głosi legenda, Cesarz Shennong po wrzuceniu liści krzewu herbacianego do gorącej wody przypadkowo odkrył, że w taki sposób można otrzymać napój. Chińczycy przez bardzo długi czas trzymali herbatę w sekrecie przed światem. Do Europy herbata trafiła dopiero w 1610 roku. To właśnie wtedy Holendrzy sprowadzili liście tej rośliny z Chin. 15 grudnia 2005 roku w Indiach, w Nowym Delhi odbyło się pierwsze święto herbaty.
Napój z jej liści należy do najczęściej spożywanych, zaraz po wodzie. Statystyczny człowiek wypija jeden kubek herbaty dziennie co daje aż 3.000.000.000 filiżanek dziennie na całym świecie.
Roczne spożycie herbaty przekracza 80 litrów tego napoju na mieszkańca (w 2016 roku statystyczny Polak zaparzył średnio 1 kg herbaty). W skali światowej Polska znajduje się na 10 miejscu. Wbrew pozorom, pierwsze miejsce zajmuje nie Wielka Brytania, a Turcja. To właśnie tam spożywa się aż 3.16 kg herbaty rocznie.
Dziś herbata występuje w ponad 1.500 odmianach, które posiadają rozmaite właściwości.
Do najpopularniejszych rodzajów należą: czarna, zielona, biała, oolong i pu-erh (czerwona). Najczęściej ludzie pije się czarną herbatę (58,9 proc.), następnie ziołową (14,2 proc.), Earl Grey (10,2 proc.), zieloną (8,1 proc.) oraz owocową (7,1 proc.)
Herbata uprawiana jest między zwrotnikiem Raka i Koziorożca, głównie w południowej i południowo–wschodniej części Azji. Najlepiej rośnie w klimacie ciepłym, łagodnym z regularnymi opadami, sprzyjający jest klimat monsunowy, charakteryzujący się dużym nasłonecznieniem i wysokimi sumami opadów. Herbata swoje optimum osiąga na obszarach o średnich rocznych temperaturach od 10 do 30 °C. Wysokość jej upraw najczęściej sięga do 2400 m n.p.m., krzewy uprawiane w wyższych partiach ze względu na chłodniejsze warunki dojrzewają dłużej, ale dzięki temu mają mocniejszy aromat.
Sposób zbierania herbaty również ma wpływ na jej walory smakowe i zapachowe. Najczęściej zbiera się ją ręcznie. Zrywane są jedynie szczytowe pączki oraz dwa listki pod nim. Największe plony dają rośliny 6–7-letnie. Aby krzewy były mocne i dawały dobre owoce ogranicza się liczbę zbiorów w ciągu roku. W Chińskiej Republice Ludowej i Japonii herbatę zbiera się 3–5 razy w roku, natomiast w Republice Indii i republice Indonezji ze względu na szybszą regenerację rośliny zbioru dokonuje się nawet 15 razy do roku.
„Właściwości herbaty, najsilniejszego napoju zdrowotnego, przerastają najśmielsze oczekiwania naukowców.” – Uważa badacz John Weisburger z Amerykańskiej Fundacji Zdrowia.
Każda herbata posiada inne właściwości.
Czarna przede wszystkim pobudza ale także korzystnie oddziałuje na układ pokarmowy, przynosi ulgę w zatruciach, obniża poziom cholesterolu i ułatwia trawienie. W badaniu przeprowadzonym pod egidą Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych Ameryki okazało się, że pięć filiżanek czarnej herbaty dziennie (czyli litr) zmniejszyło poziom złego cholesterolu LDL aż o 11 procent w ciągu zaledwie 3 tygodnie! Czerwona herbata podobno wspomaga odchudzanie, jednak nie przeprowadzono na ten temat wiarygodnych badań. Zielona znana jest z właściwości antycellulitowych. Zmniejsza także ryzyko nowotworów płuc, piersi, skóry i żołądka oraz oczyszcza organizm z nagromadzonych toksyn. Biała herbata jest źródłem witaminy C. Wspomaga odporność, łagodzi napięcia i stres.
Herbata, jak wiele innych spożywanych przez nas produktów ma pewne właściwości negatywne dla naszego organizmu.
Nie mówi się o nich wiele, ponieważ przyćmiewają je korzyści dla zdrowia, jakie płyną z regularnego picia tego napoju. Lekarze i badacze substancji zawartych w herbacie są zgodni co do tego, że herbata jest zdrowa, a jej picie daje mnóstwo korzyści. Niektórzy jednak mogą doświadczyć, w określonych warunkach, negatywnych skutków jej picia i o tym warto pamiętać.
Najbardziej znaną negatywną cechą herbaty, a właściwie zawartych w niej tanin, jest ograniczanie przyswajania żelaza z posiłków. Osobom mającym problem z poziomem żelaza i jego przyswajalnością odradza się popijanie herbatą posiłków oraz picie jej bezpośrednio po jedzeniu. Tanina , jako substancja drażniąca, może także powodować nudności oraz ból żołądka przy większych ilościach, zwłaszcza, gdy pije się herbatę na czczo. U niektórych osób może występować wyjątkowa wrażliwość na taninę.
Sporo także mówi się o działaniu kofeiny, która jako substancja aktywna w herbacie może wywoływać pożądane pobudzenie, ale także nieprzyjemne objawy u osób na kofeinę szczególnie wrażliwych.
Może pojawić się uczucie niepokoju i rozdrażnienia, a także problemy z zaśnięciem. Takim osobom warto polecić herbatę o niższej zawartości kofeiny lub całkowicie bezkofeinową. Warto także nie pić jej tuż przed snem. Kofeina jest w stanie także oddziaływać na zwieracz żołądka powodując u osób z refluksem pojawienie się tej dolegliwości. Niektórzy skarżą się także na zgagę. Są także osoby, które skarżą się na ból głowy, który wynika również z wysokiej dawki kofeiny przy większych ilościach herbaty.
Każdy rodzaj herbaty przyrządza się w inny sposób. Herbaty czarne, ziołowe i owocowe należy parzyć, zalewając je koniecznie wrzącą wodą. Dla herbat zielonych zaleca się stosowanie wody o temperaturze ok. 80 C, wtedy napój nie nabierze lekko gorzkawego posmaku. Czas parzenia herbaty znacząco wpływa na działanie i smak. Prawidłowy czas parzenia herbaty czarnej i zielonej 2-3 minuty, dla dla czerwonej maksymalnie 3 minuty, a dla białej 5-7 minut.
Z danych wynika, że tylko 30 proc. osób słodzi herbatę.
Do najpopularniejszych dodatków należy biały cukier i miód. Ostatnio popularność zyskują zamienniki np. ksylitol. Słodzi się też rodzynkami lub żurawiną. Nie poleca się jednak dodawania cytryny. Mimo jej niesamowitych właściwości, po dodaniu do herbaty całkowicie niszczy ona jej aromat.
Międzynarodowy Dzień Herbaty to nie tylko celebrowanie tego napoju ale też zwiększanie świadomego spożycia oraz przedstawianie jego licznych wartości. To czas, aby popijając ulubioną herbatę zastanowić się nad jej historią.
