Prof. Anna Nasiłowska i jej wizja Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie

Agencja Informacyjna: We wrześniu 2024 r. ogłoszono konkurs na dyrektora Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Wygrała go Agnieszka Celeda, ale nie objęła nie objęła stanowiska. Zamiast niej, instytucją kieruje Beata Barbara Michalec – historyczka, działaczka społeczna, polityczka Platformy Obywatelskiej. Decyzja zarządu województwa mazowieckiego wywołała kontrowersje i protesty w środowisku literackim. W tej sprawie głos zabrała także prof. dr hab. Anna Nasiłowska – Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, prezeska Stowarzyszenia Pisarzy Polskich

Jakie są potrzeby Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

Nikt mnie o to nie prosił, ale napisałam i złożyłam w wielu miejscach: propozycje założeń działania Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. W ostatnich latach moje związki z Muzeum były minimalne, nie znam dokładnie planów wystaw, zaplecza magazynowego, możliwości organizacyjnych ani zespołu, jakim dysponuje ta placówka. Korzystałam ze zbiorów archiwalnych w trakcie przygotowania jednej z moich książek.

Nie mogę ocenić realnych możliwości Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, znam tylko potrzeby.

1. Bardzo pilne jest powołanie Rady Naukowej Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, złożonej z osób cieszących się autorytetem i zaufaniem społecznym. Ważną funkcję powinna pełnić osoba, która stanie na czele Rady. Do Rady Naukowej we współpracy z Dyrektorem Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie i pracownikami należy przyjęcie programu wystaw, koncepcji bieżącej działalności i strategii rozwoju. Kadencja dotychczasowej Rady Naukowej wygasła, na razie nie powołano nowej.

Jakie wystawy powinny być organizowane w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

2. W Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie możliwe są dwa rodzaje wystaw: małe wystawy planszowe bez eksponatów, także do wypożyczania (lub wysyłki jako pdf) innym instytucjom jak szkoły, domy kultury lub do prezentacji plenerowej. Byłaby to merytoryczna pomoc w obchodach np. rocznic pisarzy. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie powinno główny wysiłek skierować na organizowanie ważnych, dużych wystaw na miejscu, prezentując kilka rocznie. Powinny one być starannie przygotowane i zaaranżowane, z dobrą oprawą plastyczną i z katalogiem, do którego teksty powinni pisać nie tylko pracownicy – należy zamawiać szkice u najlepszych specjalistów, w danej dziedzinie. Miarą sukcesu wystawy jest reakcja zwiedzających, zainteresowanie, obecność gości na wernisażu, oddźwięk w mediach, a przede wszystkim trwały wkład w wiedzę i sposób postrzegania postaci czy problemu.

O co powinno dbać Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

3. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie powinno dbać o już istniejące zbiory i ich zabezpieczenie, konserwację i rozwój, a zwłaszcza dążyć do uzupełnienia wzbogacenia już istniejących zespołów archiwalnych. Trzeba wypracować koncepcję dygitalizacji i prezentacji zasobów na stronie internetowej Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, kierując się względami dostępności. Wybrane zespoły archiwalne powinny być prezentowane, w opracowaniu naukowym, w postaci książek, jak to już robi Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską, pracujący głównie nad dokumentami z kręgu „Kultury” paryskiej. Są to działania długofalowe, wieloletnie. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie nie musi wydawać tych pozycji samodzielnie, wskazana byłaby współpraca z różnymi wydawcami przy zaangażowaniu Muzeum w działania promocyjne wokół takich książek. Należy dbać o właściwy standard edycji.

Co z oddziałami Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

4. Do przemyślenia jest sprawa oddziałów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie – placówek typu Muzeum Andrzeja Struga, Muzeum Władysława Broniewskiego, Muzeum Marii Dąbrowskiej, rozsianych po Warszawie. Wiele lat temu w willi Broniewskiego odbywały się różne wydarzenia literackie, jest tam sporo miejsca, ale położenie na Mokotowie, poza ścisłym centrum nie sprzyja tego typu aktywności. Nie znam statystyk, dotyczących zwiedzania, miejsca te znane są nielicznym. Jakiekolwiek działania muszą być poprzedzone wnikliwą analizą.

Jakie są największe zaniedbania i zarazem potrzeby Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

5. Największe zaniedbania i zarazem potrzeby dotyczą gromadzenia dokumentów współczesnego życia literackiego oraz spuścizn pisarskich. Jeśli TERAZ nie zadba się o przekazanie do zbiorów dokumentów i artefaktów, przepadnie możliwość stworzenia na ich bazie interesujących wystaw a dokumenty się rozproszą, większość przepadnie. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, w ostatnich latach, nie przejawiało na tym polu większej aktywności. Dało się wyprzedzić Bibliotece Narodowej, co ma jednak ważne konsekwencje, gdyż Biblioteka Narodowa skupia się przede wszystkim na tekstach (rękopisach, maszynopisach, tekstach drukowanych, ewentualnie plakaty), a nie na obiektach (typu pióro wieczne pisarza, choć np. kożuch Marka Hłaski trafił do BN). Wskazana jest współpraca Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie z Biblioteką Narodową, ale przede wszystkim własna polityka gromadzenia zbiorów. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie powinno brać na siebie koszty prawne darowizn (poświadczenia notarialne) a nie żądać ponoszenia ich przez spadkobierców, w wielu wypadkach powinno wypłacać honoraria, jak robi to Biblioteka Narodowa. Kluczowa jest sprawa zaufania, przekazanie spuścizny wymaga aktywności ze strony Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, gwarancji zachowania i właściwego wykorzystania obiektów a ze strony pisarzy i innych twórców oraz ich spadkobierców – zaufania do instytucji, jaką jest Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie oraz jej kierownictwa. Tego zaufania w tej chwili brak, a buduje się je latami.

Co powinno zrobić Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

6. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie powinno wypracować własną koncepcję archiwizacji współczesnego życia literackiego. Wskazane byłoby podpisanie umów z istniejącymi i działającymi organizacjami pisarzy, sporządzanie zapisów spotkań a także rejestracja wypowiedzi pisarzy przed kamerą. Potrzeby w dziedzinie dokumentacji są ogromne i nie sprowadzają się do tworzenia bibliografii publikacji (nawiasem mówiąc Polska Bibliografia Literacka ma ogromne luki, z powodu braku finansowania, dla długofalowych działań podstawowych ze strony Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego). W latach 90. XX wieku, Paweł Zawadzki – pracownik Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, chodził po Warszawie, z kamerą i sporządzał zapisy wydarzeń literackich dla Muzeum. Zmieniła się technika, jest to w tej chwili łatwiejsze, ale tego typu zapisy nie powstają. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie powinno świadomie gromadzić zapisy wydarzeń, gdyż przy okazji wystaw często pokazuje się filmy, audiowizualna forma prezentacji wzbogaca przekaz muzealny i może trafiać do współczesnego odbiorcy. Konieczne są zgody uczestników na ewentualne wykorzystanie wizerunku.

Co nie jest zadaniem Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

7. Organizowanie spotkań literackich, które nie wiążą się z tematami wystaw (jak np. o promocja wydanego właśnie tomiku wierszy) nie jest zadaniem Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, bo to nie jest domem kultury, nie powinno zastępować stowarzyszeń, Klubu Księgarza itd. Podejmowane przez Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie działania na rzecz promocji czytelnictwa powinny stać się częścią planu, koordynowanego przez Instytut Książki w Krakowie, agendę Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, instytucji współprowadzącej również Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza.

Podpisane: prof. dr hab. Anna Nasiłowska – Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, prezeska Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Co o liście prof. Anny Nasiłowskiej uważa Juliusz Bolek?

„Uwagi, a nawet wizja Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, pani prof. Anny Nasiłowskiej jest bardzo ciekawa. To na pewno bardzo ważny głos w sprawie przyszłości tej fundamentalnej dla polskiej literatury instytucji” – Ocenia Juliusz Bolek – pisarz, laureat m.in. nagrody Światowego Dnia Poezji, ustanowionego przez UNESCO. – „Z pewnością jest doniosły głos w sprawie tego co powinno robić Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Może jest to wizja idealistyczna, bo, jak sama Pani prof. Anna Nasiłowska zauważa we wstępie, jej związki z Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, były minimalne, nie zna ona dokładnie planów wystaw, zaplecza magazynowego, możliwości organizacyjnych ani zespołu, jakim dysponuje ta placówka. Z pewnością jednak jako, że prezeska Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i badaczka w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, a także wybitna pisarka oraz jedna z najbardziej zaangażowana w sprawy literatury, posiada szczególne kompetencje do kreślenia wizji.” – Twierdzi Juliusz Bolek – pisarz, laureat m.in. nagrody Światowego Dnia Poezji, ustanowionego przez UNESCO.

„Zgadzam się także, z opinią pani prof. dr hab. Anny Nasiłowskiej z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk oraz prezeski Stowarzyszenia Pisarzy Polskich na temat Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, że instytucja ta nie jest domem kultury.” – Przyznaje Juliusz Bolek – pisarz, laureat m.in. nagrody Światowego Dnia Poezji, ustanowionego przez UNESCO. – Warto jednak zauważyć, że to właśnie Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, ma pod swoją pieczą, sąsiadujący, przez ścianę warszawski Klub Księgarza – miejsce legendarne na miarę krakowskiej Piwnicy Pod Baranami. Być może to miejsce, nie powinno znajdować się w strukturach Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, a może właśnie powinno ponieważ to tam powstaje to co później jest gromadzone w Muzeum. Poza tym Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, o czym Pani prof. być może nie wie, jest to obecnie urząd, który zamyka swoje podwoje o godz.16.00, a taka placówka powinna tętnić życiem także wieczorami, z myślą o edukacji, popularyzacji literatury i czytelnictwa, wtedy kiedy czytelnicy mogą to miejsce odwiedzać, a nie tylko badacze i zorganizowane wycieczki szkolne. Przy okazji bardzo ważnej jest aby w wyniku zamieszania przy Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, uratować tradycję i dorobek Klubu Księgarza, który jest najbardziej prestiżową instytucją tego typu w Warszawie.” – Zaznacza Juliusz Bolek – pisarz, laureat m.in. nagrody Światowego Dnia Poezji, ustanowionego przez UNESCO.

Kim jest Anna Nasiłowska?

Anna Krystyna Nasiłowska-Rek – pisarka, poetka, krytyczka literacka, historyczka literatury współczesnej, profesor nauk humanistycznych, profesor zwyczajna Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Członkini redakcji dwumiesięcznika literackiego „Teksty Drugie” od 1990 r. Od 2017 r. Prezeska Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Pełniła także funkcję Sekretarz Polskiego PEN Clubu. Nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia 2012, w kategorii proza, za książkę „Konik i szabelka”. Autorka „Historii literatury polskiej” (2019 r.) wydanej w Stanach Zjednoczonych Ameryki, w tłumaczeniu na angielski Anny Zaranko (2024 r.). W 2023 roku została laureatką Nagrody Miesięcznika „Nowe Książki” za tom „Mrożek. Biografia”. Książka nominowana do Nagrody Nike 2024.

Co to jest Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie to instytucja zajmująca się dokumentowaniem i badaniem polskiej literatury. Zostało ono utworzone w 1950 r., ale działalność rozpoczęło dopiero w 1952 r. Instytucja posiada następujące oddziały: Muzeum Władysława Broniewskiego, Muzeum Andrzeja Struga, Muzeum Marii Dąbrowskiej, Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli oraz Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską.

Jakie zadania realizuje Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie?

Zadaniem Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie jest opieka nad polskimi spuściznami literackimi oraz działalność edukacyjna (wystawy muzealne, wydawnictwa). W zbiorach Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie są m.in. manuskrypty, takie jak jedyny istniejący rękopis poematu „Grażyna” Adama Mickiewicza, księgozbiory i przedmioty z gabinetów pisarzy, takich jak Julian Tuwim, Leopold Staff, Maria Dąbrowska i Witold Gombrowicz. Jest tam także jedyny ocalały film, z udziałem Witkacego (Stanisław Ignacy Witkiewicz), zrekonstruowany cyfrowo w 2015 roku.

Dziękujemy za przeczytanie tekstu do końca. Polecamy inne wiadomości opublikowane na stronie agencja-informacyjna.com

Agencja Informacyjna, opinie /DEC/ 28.02.2025, źródło Anna Nasiłowska facebook