W 2020 roku z powodu obostrzeń pandemicznych większość pracodawców, o ile było to możliwe, skierowała pracowników na pracę w domu, zwaną też zdalną. Rada Dialogu Społecznego przygotowuje nowelizację Kodeksu Pracy, który ureguluje zasady takiego sposobu wykonywania obowiązków służbowych. Trwają również konsultacje społeczne, w trakcie których organizacje mogą zgłaszać swoje postulaty. Jedną z nich jest Rada Przedsiębiorczości, która apeluje o elastyczne uregulowanie pracy zdalnej.
Do momentu pojawienia się w Polsce pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 posługiwano się przepisem o telepracy zawartym w Kodeksie Pracy. Zgodnie z nim, zajęcie, tego rodzaju, może być wykonywane regularnie poza miejscem zatrudnienia przy użyciu komputera, telefonu etc. Przepis nakłada również na pracodawcę obowiązek zorganizowania pracownikowi sprzętu niezbędnego do wykonywania obowiązków. Sprzęt musi być ubezpieczony, a wszelkie koszty instalacji, serwisu, konserwacji etc. pokrywa zatrudniający.
Pracodawca ma również prawo do przeprowadzania kontroli w miejscu zamieszkania pracownika, ale tylko jeśli ten wyrazi zgodę.
Przepisy dotyczące telepracy okazały się jednak zbyt szczegółowe co uniemożliwiało powszechne jej stosowanie. Drugim obowiązującym i wprowadzonym tymczasowo rozwiązaniem aktualnie obowiązującym jest „Ustawa Covidowa” a uściślając artykuł nr. 3. Mówi on o tym, że w trakcie stanu epidemii bądź 3 miesiące po jego zakończeniu, pracodawca może zlecić pracownikowi wykonywanie pracy w określonym przedziale czasu poza przedsiębiorstwem.
We wrześniu 2020 roku przedstawiono projekt nowelizacji przepisów dotyczących pracy zdalnej.
Przekazano go następnie celem konsultacji do Rady Dialogu Społecznego, gdzie utknął do końca roku. W połowie stycznia 2021 roku, po dwóch spotkaniach Rady Dialogu Społecznego Iwona Michałek – sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii poinformowała, że regulacji pracy zdalnej można spodziewać się w pierwszym kwartale 2021 roku:
Chcemy dać pewne możliwości do uregulowania pracy zdalnej między pracodawcą a pracownikiem. Szczegółowe rozwiązania dotyczące pracy zdalnej, dopasowane do potrzeb różnych branż oraz specyfiki poszczególnych zakładów pracy będą więc zawarte np. w porozumieniach lub regulaminie” – Powiedziała Iwona Michałek sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju Pracy i Technologii.
https://www.gov.pl/web/rozwoj-praca-technologia
W konsultacjach społecznych, w ramach Rady Dialogu Społecznego, brała udział Rada Przedsiębiorczości, w której skład wchodzą organizacje takie jak: Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych (ABSL), Federacja Przedsiębiorców Polskich, Krajowa Izba Gospodarcza, Konfederacja Lewiatan, Polska Rada Biznesu, Pracodawcy Rzeczpospolitej Polskiej, Związek Banków Polskich, Business Centre Club oraz Związek Rzemiosła Polskiego.
W trakcie konsultacji w Radzie Dialogu Społecznego wystosowali oni cztery kluczowe postulaty wśród których były: rezygnacja z nakładania na pracownika i pracodawcę obowiązku określania miejsca wykonywania pracy zdalnej, obowiązek wyposażenia pracowników w niezbędny sprzęt i materiały do wykonywania pracy zdalnej oraz zwrot kosztów wynikających z eksploatacji tego sprzętu, elektroniczna dokumentacja zatrudnionych pracowników pracujących zdalnie gdzie oświadczenia i wnioski składane są w wersji papierowej, w kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy należy dążyć do odciążenia pracodawców poprzez precyzyjne określenie zakresu ich odpowiedzialności.
http://www.dialog.gov.pl/dialog-krajowy/rada-dialogu-spolecznego/rada-dialogu-spolecznego/
Dotychczas strony konsultacji porozumiały się w sprawie: stworzenia powszechnej karty oceny ryzyka zawodowego dla określonego miejsca pracy, prowadzenia dokumentacji i ewidencji czasu pracy elektronicznie a także włączenia do nowelizacji przepisów tymczasowych.
Pierwszą zgodnie wypracowaną kwestią było zastąpienie telepracy, pracą zdalną w Kodeksie Pracy. Przedstawiciele Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej, wchodzący w skład Rady Przedsiębiorców pozytywnie zapatrywali się na tą zmianę. Ich wątpliwości budziła forma pracy zdalnej, która dopuszczałaby brak pojawiania się pracownika w organizacji:
„Z praktyki wynika, że na rynku przeważa model hybrydowy, jednak pracodawcy powinni mieć możliwość zlecenia pracy zdalnej wyłącznie poza biurem, bo takie potrzeby zgłaszają też pracownicy.” – Mówi Katarzyna Siemienkiewicz, przedstawicielka Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej.
Kolejna, ujęta w propozycji nowelizacji Kodeksu Pracy, kwestia to wprowadzenie pracy zdalnej w biurze. Nowe propozycje zakładają, że pracodawca może zlecić wykonanie pracy zdalnej tylko w dwóch przypadkach: wprowadzenia stanu wyjątkowego oraz konieczności zapewnienia pracownikom Bezpieczeństwa i Higieny Pracy. Według Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej nie wyczerpuje to tematu i dlatego zaproponowali dodanie trzeciego przypadku „gdy wydanie polecenia o pracy zdalnej uzasadnione jest organizacyjnymi potrzebami pracodawcy”.
Wiele pytań i wątpliwości wzbudził również zapis w nowelizacji dotyczący zasad wypłaty ekwiwalentu. Wedle jego treści jeśli pracownik będzie wykorzystywał do pracy swój sprzęt czy materiały, należy mu się zwrot kosztów.
Nowelizacja nakłada również na pracodawcę obowiązek pokrycia kosztów serwisu, eksploatacji czy konserwacji narzędzi z których pracownik korzysta. Według Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej tę kwestię należy zostawić w gestii pracodawcy i pracownika. – „ Nie sposób bowiem określić jednej kwoty na poziomie generalnym, która stanowiłaby rekompensatę za poniesione przez pracownika wydatki. Praca zdalna może być wykonywana w różnej częstotliwości, np. dla jednego pracownika dwa razy w miesiącu, a dla drugiego trzy razy w tygodniu.” – Zwraca uwagę Katarzyna Siemienkiewicz – przedstawicielka Pracodawców Rzeczpospolitej Polskiej przedstawicielka.
Brak porozumienia między stroną społeczną a Radą Przedsiębiorców dotyczy także tego kto jest odpowiedzialny za Bezpieczeństwo i Higienę Pracy w trakcie pracy zdalnej.
Przygotowywana nowelizacja Kodeksu Pracy mówi o odpowiedzialności pracownika, który zmuszony będzie przedłożyć oświadczenie o bezpiecznych warunkach pracy. Według związkowców wszelkie zmiany w tym zakresie mogą w przyszłości być przeszkodą w kwestii uzyskania odszkodowań za wypadek w trakcie pracy.
Wyniki badań jakie przeprowadził Deloitte w czerwcu 2020 roku na grupie 10.000 pracowników z krajów takich jak: Francja, Niemcy, Włochy, Portugalia, Hiszpania, Wielka Brytania oraz Polska wskazują, że 80 proc. respondentów z Europy zmieniło warunki pracy co najmniej jednokrotnie z czego 57 proc. pracowało zdalnie.
– „Jak wynika z raportu, możliwości częstszej pracy zdalnej po powrocie sytuacji do normalności, spodziewa się 62 proc. Europejczyków i 57 proc. Polaków.” – Mówi John Guziak – lider zespołu ds. kapitału ludzkiego w Europie Środkowej.
Ponad 80 proc. respondentów z Europy w tym z Polski wskazało, że przestawienie się na pracę zdalną było proste.
Agencja Informacyjna, Gospodarka /WAC/ 1.02.2021