Letnie seminarium Jidysz online

XVIII Międzynarodowe Letnie Seminarium Języka i Kultury Jidysz odbywa się w dniach od 29 czerwca do 17 lipca 2019 r. Organizatorem projektu jest Fundacja Shalom we współpracy z  Centrum Kultury Jidysz.  Seminarium to trwające trzy tygodnie spotkanie z żydowskim językiem, historią, literaturą, kulturą i sztuką. Tegoroczne Seminarium odbywa się całkowicie on-line za pomocą platformy ZOOM.

Słuchacze uczą się jidysz z różnych powodów. Często ich motywem jest chęć czytania starych gazet i książek w tym języku, poznawanie kultury i historii Żydów aszkenazyjskich, ale również nawiązywanie znajomości z ludźmi o podobnych zainteresowaniach.

– Są tacy, którzy uczą się jidysz, bo słyszeli ten język w dzieciństwie. Ich rodzice rozmawiali w jidysz, gdy chcieli, by dzieci ich nie rozumiały. Czasami babcie śpiewały kołysanki w jidysz – wyjaśnia lektorka Anna Szyba. – Są też tacy, którzy potrzebują go do pracy naukowej: językoznawcy, literaturoznawcy, historycy. Albo tacy, którzy chcą śpiewać w jidysz lub grać w teatrze żydowskim. Tak więc są różne cele, ale jeden środek – udział w letnim seminarium.

Dyrektor Teatru Żydowskiego i założycielka Fundacji Shalom, Gołda Tencer, jidysz wyniosła z własnego domu. Od kilkudziesięciu lat prowadzi wiele projektów, które mają nie tylko uratować żydowską kulturę, ale też przybliżyć ją szerszej publiczności poprzez spektakle, książki, działania w przestrzeni publicznej, konkursy historyczne dla młodzieży. Odbywające się w Warszawie co roku Seminarium jest ważnym działaniem nie tylko promującym kulturę jidysz, ale też znacząco wpływającym na jej rozwój. Tegoroczna – zdalna forma pracy umożliwia udział w zajęciach tym, którzy nie byliby w stanie dotrzeć do Warszawy.

– Warszawa to historyczne centrum kultury jidysz i nasz program świadomie budujemy na tej tradycji – mówi Karolina Szymaniak, lektorka związana z Seminarium od początku jego istnienia. – Na kursie spotykają się ludzie z różnych krajów, o różnym doświadczeniu życiowym i w różnym wieku.  W tym roku, dzięki zdalnej formie pracy, wiele osób, które wcześniej nie mogło przyjechać do Warszawy, może uczestniczyć w naszych zajęciach.

Poza nauką języka, tegoroczne seminarium to również szereg dodatkowych warsztatów do wyboru. Uczestnicy będą mieli okazję skorzystać z kursu kreatywnego pisania i teatru, kursu czytania rękopisów (w tym roku to listy nauczycieli szkół żydowskich) oraz z kursu slawizmów i hebraizmów w jidysz.

W seminarium uczestniczyć może każdy, niezależnie od wieku, wykształcenia, narodowości czy pochodzenia. Uczestnicy pochodzą więc z różnych stron świata –  od Australii, przez Polskę, Albanię, Izrael, Szwajcarię, Włochy, Francję, po USA i Argentynę.

Projekt współfinansowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny. Patronat nad projektem: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin i Żydowski Instytut Historyczny.

Jidysz (jid. ‏ייִדיש‎ jidisz, dosł. „żydowski”) – język Żydów aszkenazyjskich, powstały ok. X wieku w Niemczech na podstawie dialektu średnio-wysoko-niemieckiego z dodatkiem elementów hebrajskich, słowiańskich i romańskich.

Język ten tradycyjnie zapisywany jest alfabetem hebrajskim. Pierwszy datowany zabytek piśmiennictwa pochodzi z roku 1272.  Rozkwit języka i literatury jidysz przypada na okres od końca XIX wieku do wybuchu II wojny światowej. Przed II wojną światową w Polsce wydawano w tym języku pisma (m.in. „Hajnt”, „Der Moment”, „Fołks-Cajtung”) i książki oraz produkowano filmy w jidysz (Judeł gra na skrzypcach, Mateczka, Dybuk). W tym języku pisał również Isaac Bashevis Singer, urodzony w Leoncinie pod Warszawą laureat literackiej Nagrody Nobla. Liczbę mówiących w jidysz szacuje się obecnie na 3–4 miliony, mieszkają oni głównie w USA, Izraelu, Rosji, Ukrainie, Białorusi, Meksyku i Argentynie.

– Każdy znajdzie tu coś dla siebie – zapewnia Karolina Szymaniak. – Oferujemy też wykłady, spotkania. A i sam kurs na wyższych poziomach to często unikatowe seminaria tematyczne prowadzone przez specjalistów w danej dziedzinie. Staramy się stworzyć doświadczenie zanurzenia w języku i kulturze na tyle, na ile to tylko możliwe w formie zdalnej.

– Warto uczyć się jidysz, bo to język, którym rozbrzmiewała przedwojenna Polska, miasta i miasteczka, w których większość mieszkańców stanowiła ludność żydowska – przekonuje Anna Szyba. – W tym języku powstała bogata kultura, która koresponduje ze współczesną sobie kulturą polską, uzupełniając się wzajemnie. Tylko dzięki znajomości tego języka możemy w pełni poznać historię Żydów zamieszkujących tereny Europy Środkowo-Wschodniej.

Grupy na zajęcia z lektorami są już wypełnione studentami, ale wciąż istnieje możliwość zapisania się na pojedyncze wykłady lub warsztaty, jak nauka twórczego pisania w jidysz, zajęcia teatralne lub podstawy pracy historyka zajmującego się dokumentami w języku jidysz.

Szczegóły dostępne są na stronie:

http://jidyszland.pl/pl/seminarium-jidysz/

Centrum Kultury Jidysz przygotowało także krótką lekcję jidysz dla początkujących.

https://www.youtube.com/watch?v=A-JMO4kzZSg

Agencja Informacyjna, Kultura / 07.07.2020