Publiczna służba zdrowia od lat zmaga się z niedofinansowaniem, a jej problemy są pogłębiane przez starzejące się społeczeństwo i rosnącą liczbę pacjentów cierpiących na choroby cywilizacyjne czy niedobór kadr medycznych. Pandemia COVID-19 uwypukliła trudności systemu zdrowia publicznego. Na szczęście wpierać kadrę medyczną w leczeniu chorych mogą też farmaceuci, bowiem wchodzi właśnie w życiu ustawa o Zawodzie Farmaceuty.
Czym jest opieka farmaceutyczna? Badanie, które przeprowadziła dr Agnieszka Skowron z zespołem, pokazało, że 89 proc. społeczeństwa nigdy nie słyszała o opiece farmaceutycznej. Sprawa jest kontrowersyjna dla lekarzy, którzy obawiają się zmniejszenia lub podziału kompetencji. Z kolei sami farmaceuci zachowują sceptycyzm w tej sprawie. To efekt braku wystarczających informacji na temat opieki farmaceutycznej i poszerzonego zakresu obowiązków farmaceutów.
Pomoc farmaceutów, którzy stanowią dużą grupę zawodową, jest kluczowa by zaspokoić potrzeby zdrowotne polskiego społeczeństwa.
Opieka farmaceutyczna jest rozwiązaniem skutecznym i znanym w wielu krajach europejskich, m.in. w Holandii czy Szwecji. Jak wygląda w praktyce? Do farmaceuty zgłaszają się osoby, które chcą uzyskać informacje o swojej terapii, wyjaśnić wątpliwości związane z dawkowaniem leków, interakcjami czy działaniami niepożądanymi. Łatwy kontakt z farmaceutą w aptece jest atrakcyjną alternatywą wobec często utrudnionego i ograniczonego kontaktu z lekarzem.
Apteki są w naturalny sposób pierwszym źródłem informacji pacjenta. Dotyczy to zwłaszcza pacjentów cierpiących z powodu chorób przewlekłych jak np. nadciśnienie.
Dane pokazują, że połowa pacjentów porzuca terapię z powodu niezrozumienia zaleceń lekarza lub uciążliwości jej pierwszego etapu. Na tym etapie farmaceuta może się stać istotnym elementem wsparcia. Może odrywać ważną rolę również w przypadku osób, które kontynuują terapię – tutaj istotne jest przypominanie o zapewnieniu jej ciągłości i konieczności otrzymania kolejnego opakowania przyjmowanego leku.
Pomoc farmaceuty w wielu sytuacjach może pozwolić uniknąć sytuacji zagrożenia zdrowia, a nawet życia.
– W praktyce już dzisiaj wielu pacjentów wybierało te apteki w których mogli liczyć na życzliwość farmaceuty dzielącego się swoją wiedzą o lekach – ocenia Miłosz Manasterski redaktor naczelny Agencji Informacyjnej. – To nawet nie jest kwestia braku czasu na lekarzy, ale także emocji pacjenta, który w gabinecie lekarskim czasem nie jest po prostu w stanie przyswoić wszystkich ważnych informacji dotyczących leczenia. Dlatego tak cenna może być późniejsza, spokojna rozmowa z farmaceutą w aptece – mówi Miłosz Manasterski.
Ustawa o Zawodzie Farmaceuty jest rewolucją, która zwiększa szanse na rozpoczęcie drogi do profesjonalnej opieki farmaceutycznej na miarę standardów europejskich.
Punktem wyjścia i odniesienia wszystkich procedur powinien być pacjent – od działań przygotowawczych aż po szkolenia farmaceutów. Niezbędne jest także przekazanie wiedzy dla całego środowiska medycznego i pacjentów o nowych usługach jakie pojawią się w aptekach.
Opieka farmaceutyczna nie stanie się jednolitym standardem w Polsce w ciągu najbliższych tygodni. Dopracowanie systemu i jego wdrożenie może potrwać kilka lat. Warto korzystać z doświadczenia innych krajów, które mają już gotowe rozwiązania.
Dobrym wzorcem może być Holandia, która wprowadziła opiekę farmaceutyczną niemal 30 lat temu.
Opieka farmaceutyczna w Holandii jest integralną częścią systemu ochrony zdrowia, finansowaną ze społecznego ubezpieczenia zdrowotnego. Składają się na nią usługi obejmujące sprawdzenie stosowności recepty i potencjalną ingerencję w leki stosowane przez pacjenta, informację o dawkowaniu leku, na temat możliwych skutków ubocznych czy prawidłowego użytkowania i doświadczenia pacjenta z jego użyciem, przegląd leków, okresową ocenę stosowanych leków przez pacjentów z chorobami przewlekłymi, poradnictwo farmaceutyczne w przypadku przyjęcia do szpitala lub wypisu ze szpitala, a także w przypadku opieki dziennej lub ambulatoryjnej wizyty w szpitalu.
Przegląd lekowy cenną pomocą dla osób starszych
Aby zminimalizować ryzyko pominięcia lub przyjęcia niewłaściwej dawki leku farmaceuta może odpakować leki i umieścić je w przegródkach reprezentujących poszczególne dni tygodnia i pory dnia. To rozwiązanie jest bardzo dobrze oceniane przez osoby starsze przyjmujące często wiele leków i borykające się problemami z pamięcią. Ocena się, że przeglądy lekowe pozwalają uniknąć 16 proc. hospitalizacji wśród holenderskich pacjentów. Pacjenci doceniają opiekę farmaceutów także w Wielkiej Brytanii: aż 87 proc. tamtejszych chorych deklaruje lepsze zrozumienie swojej terapii po przeglądzie lekowym.
Aby realnie pomagać pacjentom farmaceuci powinni mieć zapewniony dostęp do informacji na temat terapii oraz potencjalnie historii choroby pacjenta w ramach systemu e-Zdrowie.
Dzięki temu wzrośnie rola i znaczenie farmaceutów w procesie leczenia chorych i w całym systemie ochrony zdrowia. Po pewnym czasie zmieni się także postrzeganie aptek przez społeczeństwo – z miejsc, gdzie pacjent jedynie kupuje leki, kosmetyki i suplementy diety na istotne punkty na drodze do poprawy zdrowia.
Farmaceuci będą jeszcze bardziej wspierać proaktywne nawyki, edukować i pomagać w rozsądnej i zoptymalizowanej farmakoterapii.
W efekcie zwiększy się efektywność profilaktyki zdrowotnej a zmniejszy liczba hospitalizacji z powodu zbyt późno wykrytych lub nieefektywnych terapii chorób przewlekłych. Farmaceuci otrzymają możliwość opracowywania indywidualnych planów opieki farmaceutycznej dopasowanych do potrzeb danego pacjenta. Będą w stanie także usystematyzować przyjmowanie produktów leczniczych. Do ich zadań będzie należeć także edukacja zdrowotna i promocja zdrowego trybu życia.
Plan opieki farmaceutycznej powinien zostać zarejestrowany, a jego kopia musi być przekazana choremu.
Plan powinien być podzielony na etapy, z wyraźnymi „kamieniami milowymi” do osiągnięcia, tak by pacjenci byli zaangażowani i czuli się współodpowiedzialni za swoją terapię.
„Idea wsparcia lekarzy przez farmaceutów opiece nad pacjentami, to bardzo potrzebne rozwiązanie. Staje się ono też koniecznością, w sytuacji, kiedy coraz więcej osób potrzebuje pomocy służby zdrowia i stale malejące liczbie lekarzy.” – Uważa Juliusz Bolek – Przewodniczący Rady Dyrektorów Instytutu Biznesu. – „W tym kontekście, z większym niepokojem obserwują kurczenie się liczby aptek. W ciągu ostatnich trzech lat na każdych 10 aptek zniknęła jedna. W dużych miastach może być to proces mało widocznych, jednak w małych ośrodkach, może to już być poważny problem. Państwo powinno zapobiegać zjawisku znikania aptek.” – Komentuje Juliusz Bolek – Przewodniczący Rady Dyrektorów Instytutu Biznesu
Agencja Informacyjna, Gospodarka /EST/ 29.01.2021