21 lutego 2021 to Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Został ustanowiony przez United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) w 1999 roku. Jest celebrowany zawsze 21 lutego, począwszy od 2000 roku.
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego został ogłoszony, 17 listopada 1999 roku, na trzydziestej sesji Konferencji Generalnej United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), z inicjatywy Bangladeszu. Główną ideą obchodów jest podkreślenie znaczenia rozmaitości językowej dla asekuracji różnorodności kulturowej świata, a także dla rozwoju zrównoważonego społeczeństwa. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego wybrany został 21 lutego, w celu upamiętnienia tragicznego wydarzenia w Bangladeszu z 1952 roku. Wówczas, w trakcie pokojowej demonstracji, właśnie 21 lutego, w Dhace zginęło pięciu studentów, domagających się uznania ich języka ojczystego – bengalskiego, za jeden z dwóch urzędowych języków ówczesnego państwa.
Podstawowym przesłaniem Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego jest, obok upamiętnienia feralnego dnia w Bangladeszu, zwiększanie świadomości znaczenia języka i kultury. Jest to także chęć budowania porozumienia ponad podziałami, pokoju oraz troski o wspólne działania oparte na zrozumieniu, tolerancji i dialogu.
„Żyjemy w epoce wielkiego wymierania języków.” – Uświadamia dr Stanisław Kordasiewicz z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego jest dobrą okazją do tego, by zwrócić uwagę na potrzebę dbałości o język ojczysty, którym posługujemy się na co dzień. Piotr Bąk (1911–2000) – polski językoznawca i pedagog stwierdził: „Język jest nie tylko składnikiem kultury narodu, ale zarazem najlepszym odbiciem tej kultury. W języku jak w zwierciadle odbijają się doświadczenia społeczne jednostki i narodu.”
Pielęgnowanie języka ojczystego jest szczególnie ważne w obecnych czasach, kiedy coraz więcej osób uważa się za obywateli świata i tym samym posługuje się kilkoma językami.
„Dzień Języka Ojczystego ma zwracać uwagę na wagę zachowania różnorodności językowej świata, ponieważ wymieranie języków przybrało niepokojące tempo. Co dwa, trzy tygodnie znika bezpowrotnie jeden język, a razem z nim związane z nim bogactwo kulturowe. Można powiedzieć, że żyjemy w epoce wielkiego wymierania zanikania języków jest bardzo niepokojąca, a proces ten ostatni bardzo przyspieszył”. – Wyjaśnia dr Stanisław Kordasiewicz z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.
Szacuje się, że większość ludzkości posługuje się zaledwie kilkoma językami. Dane UNESCO pokazują, że 80 proc mieszkańców Ziemi używa tylko 83 języków. Według „Języków świata” opublikowanych w 2008 roku przez UNESCO najpopularniejsze języki ojczyste to: mandaryński (1170 milionów użytkowników), angielski (1135 milionów), hiszpański (450 milionów), hindi (400 milionów) i arabski (350 milionów). Co najmniej 43 procent z szacowanych 6.000 języków używanych na świecie jest zagrożonych. Dzieje się tak dlatego, że języki dominujące wypierają te bardziej lokalne. Tracąc język niszczy się nieodtwarzalne dziedzictwo budowane przez wiele pokoleń.
Na czele języków, które mogą wyginąć w najbliższych latach są: języki Aborygenów, języki afrykańskie, języki Indian obu Ameryk oraz niektóre języki plemion z Indii. W Polsce prawie w zaniku są język wilamowski, jidysz, łemkowski, tatarski, karaimski, śląski. Trudna sytuacja jest nawet języka kaszubskiego, będącego pozostałością słowiańskich dialektów pomorskich. Posługuje się nim obecnie około 108.000 Kaszubów. Niegdyś w Polsce posługiwano się aż 40 językami. Jak twierdzi profesor Katarzyna Kłosińska – językoznawczyni, wykładowczyni Uniwersytetu Warszawskiego, popularyzatorka kultury języka polskiego, a od 2019 roku przewodnicząca Rady Języka Polskiego: „Szacuje się, że w Rzeczpospolitej Obojga Narodów wśród języków, którymi się posługiwano, znajdowały się tatarski, karaimski, także języki ruskie, dialekty łotewskie. W czasie I Rzeczpospolitej Polskiej język polski był w zdecydowanej mniejszości.”
Język polski jest wyjątkowy. Specyficzny na trudną wymowę oraz różnorodność form gramatycznych. Stanowi wyzwanie dla obcokrajowców. Nawet dla samych Polaków używanie poprawnej polszczyzny niejednokrotnie jest wyzwaniem. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego nie pozwala zapomnieć, że język polski to prawdziwy skarb. Patetycznie na temat języka polskiego wypowiedział się poeta Leopold Staff:
„Bądź z serca pozdrowiona,
Ojczysta święta mowo !
Niby łańcuchem złotym
Wiąże nas twoje słowo.
(…)
Tyś nasza twierdza, tarcza,
Opieka i obrona,
Ojczysta święta mowo,
Bądź z serca pozdrowiona”.
Agencja Informacyjna, Kultura, /SYL/ 01.02.2021