19 kwietnia 2021 r. przypada 78. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim – największego zbrojnego zrywu Żydów podczas II wojny światowej. Tego dnia Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN po raz 9 organizuje coroczną akcję społeczno-edukacyjną Żonkile.
Tegoroczne obchody będą przebiegały w cieniu obostrzeń i pandemii koronawirusa. W tym roku POLIN nie tylko przypomina o powstaniu, ale też podkreśla rolę, jaką odegrały w nim kobiety. Muzeum przypomni losy niektórych z nich, chociażby Frani Beatus czy Rózki Rozenfeld.
Hasło “Łączy nas pamięć” towarzyszy akcji Żonkile od początku.
Muzeum wzywa, by w tym roku 19 kwietnia pamięć również łączyła, choć nietypowo, bo wirtualnie. Do akcji będzie można dołączyć z każdego miejsca na świecie, przypinając wirtualny żonkil. Gest upamiętnienia akcji warto opatrzyć hashtagami: #ŁączyNasPamięć oraz #AkcjaŻonkile i umieścić w mediach społecznościowych.
19 kwietnia wolontariusze będą rozdawać żonkile przy stacjach metra: Politechnika, Centrum, Świętokrzyska, Ratusz Arsenał oraz dworcach Centralnym i Wileńskim.
Żonkile będzie można także pobrać z rocznicowych słupów. Każdy słup będzie wyposażony w płyn do dezynfekcji rąk. Żonkil można wykonać również samodzielnie.
Ostatni przywódca Żydowskiej Organizacji Bojowej, Marek Edelman, który przeżył likwidację getta, przez lata pielęgnował pamięć o wydarzeniach z 1943 roku.
Do końca życia w rocznicę powstania Marek Edelman przychodził pod Pomnik Bohaterów Getta, by oddać hołd poległym towarzyszom. Wraz z nim przychodziło coraz więcej ludzi z żółtymi kwiatami.
Jak podkreśla Paula Sawicka, psycholog, była nauczycielka akademicka: – “Żółty żonkil jest symbolem zbiorowej pamięci. My wszyscy, którzy chcieliśmy pamiętać, zanosiliśmy na Muranów żonkile”.
W 75. rocznicę wybuchu powstania prezydent RP Andrzej Duda mówił: — Dziś dzięki bohaterstwu powstańców getta warszawskiego, dzięki ich odwadze, Izrael ma wspaniałą i silną armię. To oni są bohaterami i wzorami dla izraelskich żołnierzy, ale są bohaterami obydwu naszych krajów, Izraela i Polski, jako polscy obywatele. I także tu, w Polsce, nigdy nie zapomnimy ich męstwa, bohaterstwa, poświęcenia i odwagi — powiedział prezydent Andrzej Duda.
W 1940 r. Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam blisko 500.000 Żydów.
19 kwietnia 1943 r. 2.000 Niemców wkroczyło do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Przeciwstawiło się im kilkuset młodych ludzi z konspiracyjnych Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego. Powstańcy byli wycieńczeni i słabo uzbrojeni. Wielu wiedziało, że nie mają szans, ale woleli zginąć w walce, by ocalić swoją godność. Przez cztery tygodnie Niemcy równali getto z ziemią, paląc dom po domu. Schwytanych bojowników i mieszkańców zabijali lub wywozili do obozów. 8 maja kilkudziesięciu powstańców zostało otoczonych i popełnili samobójstwo. Nielicznym Żydom udało się wydostać kanałami z płonącego getta. 16 maja 1943 r. Niemcy na znak zwycięstwa wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackiej. Getto warszawskie przestało istnieć.
Szczegółowy program obchodów dostępny jest na stronie Muzeum Polin:
https://www.polin.pl/pl/akcja-zonkile-2021-program-obchodow
