700 setna rocznica śmierci Dante Alighieri
W 2021 roku przypada 700 rocznica śmierci Dante Alighieri (1265-1321), jednego z najwybitniejszych i najbardziej znanych twórców literatury światowej. Jego monumentalny poemat „Boska komedia” jest jednym z najważniejszych utworów w historii twórczości europejskiej. Dante Alighieri był też filozofem, myślicielem i teoretykiem literatury, jak również autorem rozpraw „Monarchia” oraz „O języku pospolitym”.
Dante Alighieri urodził się w maju lub czerwcu 1265 roku we Włoszech, we Florencji. Jego rodzina należała do niższej warstwy arystokracji. W chwili przyjścia na świat przyszłego poety Florencja była rozdarta między walkami dwóch frakcji: Gwelfów Białych – umiarkowanych, odnoszących się nieufnie do polityki papieża oraz Gwelfów Czarnych, szukających oparcia w Rzymie. W dorosłym życiu Dante Alighieri popierał frakcję białą. Biali strzegli niepodległości Florencji i odrzucali ingerencję ówczesnego papieża, Bonifacego VIII w wewnętrzne sprawy miasta. W 1289 roku Dante Alighieri wziął udział w bitwie pod Campaldino. Kiedy frakcja czarnych wygrała walki Dante Alighieri został skazany na zapłacenie grzywny oraz dwuletnią banicję z Florencji. Nigdy jednak nie powrócił do Florencji.
Dante Alighieri studiował retorykę, gramatykę, filozofię, literaturę oraz teologię. Jest on nazywany ojcem języka włoskiego, gdyż to on jako pierwszy w wielkim stylu wprowadził go do literatury, wypierając wszechwładną wcześniej łacinę. Należał do ugrupowania poetyckiego Dolce still nuovo, czyli „słodki nowy styl”. Celem tej grupy było opiewanie pięknej, idealnej miłości.
Dante Alighieri nieszczęśliwie zakochał się w Beatrycze Portinari, Którą poznał gdy miał 9 lat. Beatrycze zmarła mając zaledwie 25 lat. Dante Alighieri popadł wówczas w depresję. Poszukiwał wrażeń w ramionach wielu kobiet. Swą niespełnioną miłość życia uwiecznił w „Boskiej Komedii”. Dante Alighieri ożenił się jednak z inną kobietą, Gemmą di Manetto Donati. Para pobrała się około 1285 roku, gdy mieli niewiele ponad dwadzieścia lat. Relacje różnią się co do tego, ilu dzieci doczekało się małżeństwo, ale mieli ich co najmniej czworo: Pietro, Giovanni, Jacopo i Antonię.
Dante Alighieri „Boską Komedię” pisał przez całe życie. Był wówczas na wygnaniu i to ono było źródłem powstania „Boskiej Komedii”. Osobiste losy autora, rozgoryczenie sytuacją panującą w ojczyźnie, wszystko co go poruszało znalazło w dziele bezpośrednie odbicie. W swym poemacie Dante Alighieri przedstawia wizję jego mistycznej wędrówki przez Piekło, Czyściec i Raj. Poprzez swe dzieło Dante Alighieri chciał skłonić czytelników do porzucenia występnego życia. W „Boskiej Komedii” roztacza proroczą wizję wiecznych kar, jakie czekają grzeszników w Piekle oraz wizję Raju jako miejsca wiecznego szczęścia dla sprawiedliwych.
Dante Alighieri zmarł w nocy z 13 na 14 września 1321 roku we Włoszech, w Rawennie wkrótce po ukończeniu „Boskiej Komedii”. Utwory liryczne Dantego Alighieri zebrano po jego śmierci w tomie „Canzoniere”. W Polsce „Boska Komedia” znana była od XV wieku. Około 1470 roku Jan Długosz pisząc IX księgę swej Kroniki wspomniał o śmierci Dante Alighieri. Grób Dante Alighieri, który mieści się w bazylice Santa Croce we Florencji jest tylko cenotafem – nagrobkiem symbolicznym, ponieważ florentyńczyk zmarł i został pochowany właśnie w Rawennie. Od 1973 roku na terenie obecnej dzielnicy Bielany w Warszawie znajduje się ulica imienia Dantego. W 2012 nazwę uzupełniono o nazwisko Alighieri.
We wrześniu 2021 roku przypada 700 setna rocznica śmierci Dante Alighieri. Od początku 2021 roku Włochy rozpoczęły obchody tego wydarzenia. Przez cały rok w różnych miastach Włoch odbywają się wystawy i spektakle – na żywo oraz online. Z okazji 700 rocznicy śmierci Dante Alighieri Ambasada Włoch w Warszawie, Włoski Instytut Kultury w Warszawie i Oddział w Krakowie przygotowali serię wydarzeń we współpracy z instytucjami akademickimi, szkołami i lokalnymi ośrodkami kultury, jak również z Komitetami Dante Alighieri w Polsce.
Polska noblistka – pisarka Olga Tokarczuk wyznała: „U Dantego zawsze podobała mi się ta cała architektura, ponieważ on używał języka, aby zbudować wizję czysto architektoniczną, z głębinami, gdzie można umieścić różnego rodzaju znaczenia. (…) Uważam go za archetyp pisarza, tak jak rozumiem pisanie. To ktoś, kto ma ambicję stworzenia wszystkiego tego, co nas otacza, wytyczenia pewnych prawideł, porządków w chaosie naszego codziennego życia i nazwania tego”. Olga Tokarczuk twierdzi, że w Polsce funkcjonuje dość stary przekład „Boskiej Komedii”. W listopadzie 2021 roku w Polsce w Wydawnictwie Literackim ma się jednak ukazać nowy przekład „Boskiej Komedii”, którego autorem jest Jarosław Mikołajewski. „Jedyną moją aspiracją było oddać możliwie najwięcej elementów pejzażu i wędrówki, która wydarzyła się 721 lat temu. Ściubiłem i zmieniałem go przez ponad 30 lat, na marginesie własnego życia i jego zdarzeń.” – Wyjaśnia Jarosław Mikołajewski.
Co ciekawe z okazji rocznicy śmierci Dantego Alighieri i ukończenia przez niego poematu „Boska Komedia” Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Łodzi przygotowała grę na smartfony i tablety inspirowaną największym dziełem włoskiego poety. „Zapraszamy na literacką wędrówkę po Piekle, Czyśćcu i Raju. Zadaniem graczy jest odnalezienie Dantego. Pisarz zdradzi nam ważne motto – pozwoli to ocalić od zapomnienia światowe dzieło.” – Wyjaśnia Jolanta Zwierzyńska z Biura Promocji Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi. Aby zagrać w „Boską… grę” należy pobrać darmową aplikację ActionTrack z internetowego sklepu Google Play lub AppStore, a następnie zeskanować kod QR dostępny na stronie biblioteki: www.wbp.lodz.pl . Obchody Roku Dantego zwieńczy jednodniowe spotkanie zorganizowane w okresie listopad-grudzień 2021 roku w Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich w Warszawie.