2 maja obchodzona będzie setna rocznica wybuchu III powstania śląskiego, które było ważnym i przełomowym wydarzeniem dla Ślązaków i całej Polski.
„Setna rocznica wybuchu III Powstania Śląskiego jest dla nas bardzo ważnym wydarzeniem, dzięki temu zrywowi Górny Śląsk wrócił do macierzy […] Pamięć o Powstaniach Śląskich i ludziach, którzy oddali życie za polski Śląsk, odzyskuje dziś swoje ważne miejsce w historii. To ogromna wartość, którą pielęgnujemy.”- Podkreśla Jakub Chełstowski – Marszałek Województwa Śląskiego.
III Powstanie Śląskie rozpoczęło się w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku.
Głównym powodem wybuchu trzeciego powstania był przegrany plebiscyt, którego konsekwencją miało być przyznanie prawie całego obszaru Śląska Niemcom. Na tę wiadomość miejscowa ludność zareagowała protestami, które ostatecznie przerodziły się w strajk generalny. Na czele powstania stanął Wojciech Korfanty, działacz społeczny oraz wcześniejszy komisarz plebiscytowy.
„Zwycięstwo osiągniemy za wszelka cenę i nie ma takiego mocarza na świecie, który by mógł nas okuć ponownie w kajdany germańskie.” – Pisał w odezwie do rodaków Wojciech Korfanty.
Powstanie przebiegło w czterech fazach, a w tracie dwumiesięcznej walki miało miejsce wiele bitew.
Największa z nich odbyła się 21-26 maja 1921 r. w rejonie Góry św. Anny, podczas której powstańcy szturmem ruszyli na wzgórze, które jednak po zaciętych walkach zajęli Niemcy. Drugim najważniejszym starciem była bitwa pod Olzą w której mimo znacznie poniesionych strat, zwyciężyła Polska. Powstanie zakończyło się rozejmem zawartym w dniu 5 lipca 1921 roku.
W wyniku tego zrywu Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym podziale dla Polaków, wskutek czego Polska otrzymała więcej części Górnego Śląska, niż pierwotnie zakładano. Rada przyznała Polsce 1/3 spornego terytorium, na którym przypadało 76 proc. kopalń węgla.
„Ponieważ to była polityka, to oczywiście nie było rozwiązań idealnych. Zarówno Wojciech Korfanty nie był świętym, ale skutecznie, czasem brutalnie działającym politykiem, tak samo Niemcy. To była brutalna walka o bogatą Ziemię Śląską – o przemysł, pieniądze, gospodarkę – jak zawsze w historii się dzieje.” – Podsumował III Powstanie Śląskie, prof. Zygmunt Woźniczka – historyk.
III Powstanie Śląskie były inspiracją do powstania wielu filmów i utworów muzycznych.
Do najsłynniejszych należą utwory tj. „Puść mnie matko do powstania” w wykonaniu Dżemu (autorstwa poety Tadeusza Kijonki) czy „Czerwone słoneczko” zespołu 2 plus 1. W celu upamiętnienia, Senat Rzeczpospolitej Polskiej X kadencji uchwałą z 2 grudnia 2020 zdecydował o ustanowieniu roku 2021 Rokiem Powstań Śląskich.
15 kwietnia 2021 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu dwie monety kolekcjonerskie: złotą o nominale 200 zł oraz srebrną o nominale 10 zł.
Na obu monetach widnieją sylwetki powstańców trzymających karabin maszynowy oraz orzeł powstańcy. Dodatkowo na złotej monecie został umieszczony sztandar z napisem „Tobie Polsko”. Złota moneta została wyemitowana w nakładzie do 1.500 sztuk, zaś nakład srebrnej wynosi 12.000 sztuk.