Modernizacja sieci transportu kolejowego
Instytut Staszica opublikował raport zatytułowany „Modernizacja polskiej sieci transportu kolejowego jako szansa dla branży logistycznej i transportowej w kontekście zrównoważonego rozwoju”. Dokument przedstawia aktualny stan prac infrastrukturalnych na polskiej kolei, w kontekście bieżących i przyszłych wyzwań związanych z ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem Polski.
Instytut Staszica, jako niezależny think-tank, zajmujący się kwestiami społecznymi w kontekście zrównoważonego rozwoju, dzięki swoim ekspertom opracował raport dotyczący modernizacji polskiej sieci transportu kolejowego, dopatrując się w niej szansy dla branży logistycznej i transportowej w kontekście zrównoważonego rozwoju. Dzięki środkom budżetowym i unijnym obecny Krajowy Program Kolejowy (KPK) do 2023 roku jest szacowany na prawie 80.000.000.000 złotych, a nowy silny zastrzyk finansowy czeka Polskę w kolejnej perspektywie unijnej w latach 2021–2027. Doktor Dawid Piekarz – wiceprezes Instytutu Staszica podkreśla:
„Modernizacja i rozbudowa siatki połączeń jest szczególnie istotna nie tylko dla zwiększenia obrotów w transporcie modalnym, ale przede wszystkim niwelowania różnic gospodarczych pomiędzy poszczególnymi regionami kraju – a te są ciągle widoczne w istniejącym od dekad podziale na Polskę Zachodnią i Wschodnią.”
Polska posiada jedną z gęstszych sieci linii kolejowych w Europie. Jednak można nadal znaleźć miasta, nawet kilkudziesięciotysięczne, do których kolej nie dociera, a jednak państwo ma jedną z najdłuższych sieci kolejowych w Europie, liczącą 19.500 metrów kwadratowych.
Poziom elektryfikacji w Polsce, wynoszący 61 proc., przekracza średnią Unii Europejskiej wynoszącą 56 proc. Jednak w siatce polskich połączeń ciągle nie ma kolei dużych prędkości do 300 km/h, które funkcjonują w innych państwach. Budowa pierwszych takich torów, realizowana w ramach Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK), ma się zacząć dopiero w 2023 roku i wyniesie 144 kilometrów.
Aktualny bilans dla kolei w porównaniu z transportem drogowym w Polsce przedstawia się mało optymistycznie. Średnioroczna liczba podróży pasażerskich koleją w Polsce wynosi mniej niż 7 na osobę, podczas gdy w Czechach jest to 17, Niemczech 32, Szwajcarii 71, a w Japonii ponad 100.
Wykluczenie w transporcie kolejowym dotyczy głównych obszarów turystycznych w Polsce jak Mazury, Pomorze Środkowe, Pojezierze Pomorskie, Sudety, Bieszczady, Zamojszczyzna. Według autorów raportu „Modernizacja polskiej sieci transportu kolejowego jako szansa dla branży logistycznej i transportowej w kontekście zrównoważonego rozwoju” na korzyść transportu drogowego działa również zamrożone od kilku lat przez państwo rozszerzanie systemu dróg objętych systemem e-myta. E-myta to elektroniczny system poboru opłat za przejazdy ciężarówek w transporcie handlowym, autobusów i aut dostawczych autostradami oraz drogami ekspresowymi i krajowym.
Specjaliści i eksperci z Instytutu Staszica uważają, że dla zwiększenia udziału kolei w polskim transporcie, a także zmniejszenia dysproporcji różnic między poszczególnymi regionami kraju należy zwiększyć nacisk na udział kolei w czystym transporcie. Priorytetem w realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu jest redukcja emisji dwutlenku węgla oraz innych zanieczyszczeń w tworzeniu systemu zrównoważonego transportu.
Oznacza to przesunięcie ciężkości transportu z drogowego na kolejowy. Na osiągnięcie wyższego odsetka udziału kolei w transporcie wpłynie tworzenie przepustowych połączeń regionalnych, międzyaglomeracyjnych, a także międzynarodowych. Ważne jest także uruchomienie projektów związanych z budową linii dużych prędkości umożlwiających przejazdy z prędkością 250–350 km/h. Będzie to również miało istotny wpływ na mobilność społeczeństwa, zwłaszcza w kontekście rynku pracy. Eksperci Instytutu Staszica stawiają również na rozbudowę sieci przystanków kolejowych w modelu split, co zapewni łatwe połączenie z komunikacją miejską, a także odpowiednią ilość stojaków rowerowych.
Obecnie infrastrukturą kolejową zarządzają różne spółki grupy Polskich Kolei Państwowych PKP, a to powoduje problemy z nie tylko z bieżącym utrzymaniem infrastruktury, ale także koordynacją realizowanych inwestycji, a według ekspertów Instytutu Staszica należy to ujednolicić.
Od kilku lat państwo zaniechało rozbudowy Krajowego Systemu Poboru Opłat na nowe drogi, mimo możliwości szybkiego rozszerzania państwowego systemu relatywnie niewielkim kosztem. „Im więcej dróg objętych systemem opłat dla pojazdów o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, tym bardziej atrakcyjną alternatywą przynajmniej dla części firm staje się transport kolejowy. Koordynacja działań decentralizacyjnych z polityką modernizacji i rozbudowy transportu kolejowego. Przenoszenie siedzib kontrolowanych przez Skarb Państwa spółek oraz państwowych urzędów poza Warszawę ma w założeniu dać mocny impuls do rozwoju regionów. Powinna temu towarzyszyć modernizacja sieci transportowej, w tym kolejowej – tak, aby faktycznie zlikwidować resztki podziału na „Polskę A” i „Polskę B”.” Można przeczytać w raporcie Instytutu Staszica „Modernizacja polskiej sieci transportu kolejowego jako szansa dla branży logistycznej i transportowej w kontekście zrównoważonego rozwoju”.
Cały raport dostępny jest na stronie Instytutu Staszica http://instytutstaszica.org/wp-content/uploads/2021/09/Raport-Instytutu-Staszica-Modernizacja-polskiej-sieci-transportu-kolejowego-jako-szansa-dla-bran%C5%BCy-logistycznej-i-transportowej-w-kontek%C5%9Bcie-zr%C3%B3wnowa%C5%BConego-rozwoju.pdf
Agencja Informacyjna, Gospodarka /SYL/ 20.09.2021