Wielkanoc

Wielkanoc – od Pesach do Pięćdziesiątnicy

Agencja Informacyjna: Wielkanoc – najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające misterium paschalne Jezusa Chrystusa: jego mękę, śmierć i zmartwychwstanie. Początki obchodów Wielkanocy łączą się z żydowskimi obrzędami Pesach.

Pesach – najważniejsze święto żydowskie

Pesach to najważniejsze i najstarsze doroczne święto żydowskie obchodzone na pamiątkę uwolnienia Izraelitów z niewoli egipskiej. Nazwa święta związana jest z biblijnymi opisami „przejścia” (Boga nad domami Izraelitów w Egipcie, Izraelitów przez morze) lub „ominięcia” w czasie ostatniej z plag egipskich tych domów Izraelitów, których odrzwia były pokropione krwią baranka.

Wielkanoc – Triduum Paschalne

Po odłączeniu Kościoła od Synagogi, Wielkanoc stała się świętem sprawowanym jako całonocne czuwanie (Wigilia Paschalna), w czasie którego opowiadano historię zbawienia i składano eucharystyczną ofiarę prawdziwego Baranka – Syna Bożego.

Ostatecznie święto przybrało formę trzydniowych obchodów tzw. Triduum Paschalnego, które poprzedza czterdziestodniowy czas przygotowań (Wielki Post).

Niedziela wielkanocna rozpoczyna się już w sobotę po zapadnięciu zmroku, co jest zgodne z tradycją żydowską w której każdy nowy dzień zaczyna się po zachodzie słońca.

Wigilia Paschalna

Podczas Wigilii Paschalnej której zapala się paschał – wielką woskową świecę, która symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa. Świętowanie Wielkanocy trwa kolejne osiem dni – oktawę wielkanocną, po której następuje Okres wielkanocny, trwający 50 dni, którego finałem jest dzień pięćdziesiątnicy – Niedziela Zesłania Ducha Świętego. W 40. dniu (czwartek) obchodzona jest uroczystość Wniebowstąpienia Pana Jezusa.

Rezurekcja

Polską tradycją wielkanocną są msze rezurekcyjne (resurrectio łac. oznacza zmartwychwstanie). Do XVIII wieku odprawiane były o północy, potem świętowano rezurekcję rano. Rezurekcję zapowiada uroczyste bicie w dzwony, ogłaszające, że Chrystus zmartwychwstał. Dzwonom towarzyszyła kanonada ze strzelb, petard, armatek i moździerzy, a powstały w ten sposób huk miał obudzić cały świat do nowego życia.

Po porannej rezurekcji rodzina zasiada do uroczystego śniadania wielkanocnego, które rozpoczyna się składaniem życzeń i dzielenia się poświęconym jajkiem, przypominającym w swej symbolice bożonarodzeniowe łamanie się opłatkiem.

Śniadanie Wielkanocne

Jajko poświęcone są w sobotę wielkanocną a w tzw. koszyczka ze święconką towarzyszą im inne potrawy (m. in. kiełbasa i chleb i ciasto). Stoły zdobione są bukietami z bazi i pierwszych wiosennych kwiatów. Głównym ciastem wielkanocnym jest babka drożdżowa, tzw. baba wielkanocna. Popularne są również mazurki. Według CBOS (badania z 2000 r.) w zwyczaju święcenia pokarmów w Wielką Sobotę uczestniczy 95% obywateli Polski. Poza Polską z obyczaj ten występuje jeszcze na Słowacji, Śląsku Cieszyńskiego na obaszarach zamieszkanych przez Polaków, na Białorusi, a także wśród polskich emigrantów na całym świecie.

Pisanki i Śmigus-Dyngus

Polską tradycją związaną z Wielkanocą jest także ozdabianie jajek które przybiera różne formy: pisanki, kraszanki, wyklejanki i inne. Poniedziałek wielkanocny to popularny Śmigus-Dyngus.

“Była to swawola powszechna w całym kraju tak między pospólstwem, jako też między dystyngowanym. W poniedziałek wielkanocny mężczyźni oblewali wodą kobiety, a we wtorek i w inne następujące dni kobiety mężczyzn, uzurpując sobie tego prawa aż do Zielonych Świątek, ale nie praktykując dłużej jak do kilku dni.”

Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III

Urbi et Orbi

W niedzielny poranek głowa kościoła katolickiego wygłasza  z balkonu Bazyliki Świętego Piotra  tzw. Urbi et Orbi (łac. „miastu i światu”) – uroczyste błogosławieństwo papieskie. Przypomijmy fragment Urbi et Orbi wygłoszonego przez św. Jana Pawła II w wielkanocną niedzielę 2000 r.

Zmartwychwstały Chrystus wskazuje ścieżki nadziei,
po których mamy iść razem,
dążąc do świata bardziej sprawiedliwego i solidarnego,
gdzie ślepy egoizm nielicznych
nie będzie zagłuszał krzyku cierpiących rzesz,
pogrążając całe narody
w nędzy i poniżeniu.
Orędzie życia, ogłoszone przez usta anioła
przy odsuniętym kamieniu grobowca,
niech rozgrzeje zatwardziałe serca,
niech pomoże obalić niesprawiedliwe bariery
i niech sprzyja owocnemu spotkaniu narodów i kultur.
Wizerunek nowego człowieka,
jaśniejący na obliczu Chrystusa,
niech sprawi, aby wszyscy uznali
nienaruszalną wartość ludzkiego życia;
niech przynagli do stosownych działań,
które pozwolą zaspokoić
coraz mocniej odczuwaną potrzebę
sprawiedliwości i równouprawnienia
w różnych dziedzinach życia społecznego;
niech nakłoni jednostki i państwa
do pełnego poszanowania istotnych i rzeczywistych praw,
zakorzenionych w samej naturze człowieka.

św. Jan Paweł II

Agencja InformacyjnaKultura /MAN/ 5.03.2019