Siergiej Głowiuk: Od stulecia ku stuleciu

 

Monumentalna antologia poezji słowiańskich okazała się jedynym takim projetem w Rosji – wyjasnia Siergiej Głowiuk w rozmowie z Maženą Mackoit Sinkevičienė.

 

 

Mažena Mackoit Sinkevičienė: Pana „wizytówką” jest unikalna seria dwujęzycznych antologii poezji wszystkich narodów słowiańskich „Od stulecia ku stuleciu”. Jak się udało zrealizować ten projekt?

 

Siergiej Głowiuk: Bez względu na to o jak wartościowej i pieknej poezji mówimy, to zawsze kluczowe jest poszukiwanie funduszy. Jest tak, mimo, że moim zdaniem, powinna być twórczość, a nie pozyskiwanie pieniędzy na wydanie książki i „sztuczki” związane z promocją. Książki literackie to sztuka, a wytworni panowie z mentalnością przedsiębiorców bezczelnie kłamią, mówiąc, że książka – to zwykły towar z segmentu dóbr konsumpcyjnych, który stoi na tej samej półce co podpaski higieniczne. Takie podejście jest szaleństwem.

 

Uważam, że nie można porównywać akademickiego wydania wielotomowej antologii „Od stulecia ku stuleciu” ze zwykłym towarem.

 

Siergiej Głowiuk: Tego typu wydawnictwo na pewno nie jest bestsellerem, ale o tym jak bardzo jest to potrzeba antologia świadczy fakt, że większość tomów doczekała się dodruków i nadal jest na nie zapotrzebowanie. Czytelnicy są zainteresowani nabyciem książek. Niestety ze względu na koncepcję projektu finansowanego dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury Rosji, antologia nie trafiła do sprzedaży detalicznej. Książki są dostępne w ośrodkach kultury, na wydziałach slawistyki i w największych bibliotekach Europy… Jeśli urzędnicy państwowi byliby świadomi, że takie projekty są ważnym fundamentem dla przyszłych więzi międzykulturowych, to by się wszystko rozwijało inaczej.

 

Antologia „Od stulecia ku stuleciu” dotyczy krajów słowiańskich, które przeszły wielkie metamorfozy: rozpad Związku Radzieckiego, Jugosławii i Czechosłowacji zniszczył wiele naturalnych relacji pomiędzy słowiańskimi narodami. Czy to miało znaczenie dla prac związanych z Pana projektem?

 

Siergiej Głowiuk: Warto do tego dodać, że upadkowi komunizmu towarzyszył triumf prozachodni. Należy przypomnieć, że przy podziale na „Zachód” i „Wschód”, wszystkie słowiańskie narody „należały do Wschodu”, więc teraz wszystko co było słowiańskie pozostało w cieniu. W praktyce oznaczało to, że książki słowiańskich pisarzy zostały zdmuchnnięte z półek każdej księgarni, ich prace przestano tłumaczyć. Z literackich więzi pozostały żałosne ruiny. Przez kilka lat musiałem ciężko pracować, aby je odnowić, jeździłem do Europy Wschodniej, szukałem entuzjastów. Ogólnie rzecz biorąc, ożywienie więzi z pisarzami z krajów słowiańskich. Zdecydowałem się się wyeliminować polityczne sprzeczki i animozje. Relacje Słowian mają wielki zakres od przyjaźni i braterstw, do słów Aleksandra Puszkina „kłótni Słowian między sobą”. Weźmy na przykład Bułgarów i Macedończyków, Rosjan, Ukraińców i Polaków, Serbów, Chorwatów i Czarnogórców, Czechów i Słowaków. Komunikacja nie jest prosta. Dlatego warto pierwszeństwo oddać dialogowi kultur i kulturze dialogu.

Jak wyglądały prace nad kształtem antologii Od stulecia ku stuleciu”?

Siergiej Głowiuk: Wybierając listę autorów dla każdego kraju wyszukiwałem bibliograficzne kroniki rosyjskie i zagraniczne, i to nie tylko w internecie, ale również bezpośrednio w bibliotekach. Sporządziłem wstępną listę autorów. Zainteresowałem projektem znanych poetów i krytyków literackich. Jako konsultanci zostało zaangażowanych dziesiątki ekspertów z każdego kraju. Okazało się, ze w każdym pąństwie istnieją różne grupy literackie, które są w ostrej konkurencji i konflikcie ze sobą. Dlatego dla obiektywności próbowałem brać pod uwagę opinię wszystkich, niezależnie od preferencji politycznych i estetycznych. Ponadto istnieje u nas językowa zasada, jeśli, na przykład, poeta żyje w Argentynie czy Australii, nie ważne gdzie, ale pisze w języku czeskim i sam siebie uważa za czeskiego poetę, a jego praca zasługuje na zaprezentowanie się w antologii, uwzględniałem to. W pracy nad serią wzięło udział ponad 100 pracowników i ponad 200 tłumaczy. Pomagali specjaliści z Uniwersytetu Moskiewskiego oraz Instytutu Slawistyki Rosyjskiej Akademii Nauk.

 

Rozmawialiśmy o technicznych i organizacyjnych trudnościach wydania antologii Od stulecia ku stuleciu”. Czy były inne przeciwnosci?

 

Siergiej Głowiuk: Były, oczywiście, trudności w tłumaczeniu tekstów poetyckich. To zjawisko jest dość częste. Każdy, kto pracuje z językami pokrewnymi, może podać nam wiele przykładów wyrażeń językowych, których znaczenie jest swoiste, odmienne od znaczenia jakie należałoby mu przypisać, biorąc pod uwagę poszczególne części składowe. W języku serbskim, polskim, ukraińskim, białoruskim, istnieje wiele „pułapek“ na tłumacza. Oznacza to, że słowo wydaje się być oczywiste, ale oznacza zupełnie nie to samo, co nam mówi podświadomość. Dlatego niektórzy często myślą, że tłumaczenie z języków pokrewnych jest łatwe i proste. Profesjonaliści wiedzą, że muszą być szczególnie czujni. W przygotowaniu serii antologii słowiańskiej „Od stulecia ku stuleciu” pomagali specjaliści moskiewskich szkół języków obcych. Kiedy mieli do czynienia z wierszem nierymowanym, część z nich zaczęła myśleć, że tłumaczenie takiej poezji jest bardzo proste. Później przekonali się w swojej błędnej ocenie i z większym poszanowaniem spojrzeli na znanych tłumaczy poezji, którzy odczuwają głębokie połączenia i harmonię rytmu tekstu, którzy bez utraty znaczenia idiomów interpretują dźwięki, przekazują rezonanse, a nawet przerwami mogą mówić o najważniejszym.

 

Polski tom antologii Od stulecia ku stuleciu”, był dziesiatym jaki się ukazał.

 

Siergiej Głowiuk: Polski tom okazał się najtrudniejszy i wymagał wiele cierpliwości. Praca nad nim trwała ponad trzy lata.

Istnieje wiele powodów. Po pierwsze, polska poezja jest jedną z najbardziej wybitnych i znanych nie tylko w wspólnym kotekście słowiańskim, ale również w kontekście globalnym. Po drugie, polski dorobek poetycki jest znacznie większy niż w innych krajach słowiańskich. Po trzecie, potencjalny partner, słynny poeta polski (nie będę wymieniać nazwisk), który się zgodził pomóc, nagle bez żadnego wyjaśnienia odmówił współpracy. Na szczęście los zaprowadził mnie do słynnego polskiego antologisty Aleksandra Nawrockiego, który aktywnie zaangażował się w pracę. Chwała mu za to. Udało się wydać dobrą książkę, która zawiera utwory Tadeusza Różewicza, Wisławy Szymborskiej, Zbigniewa Herberta, Tadeusza Nowaka, Andrzeja Bursy, Stanisława Grochowiaka, Ernesta Brylla, Haliny Poświatowskiej, Edwarda Stahury, Aleksandra Nawrockiego, Juliusza Erazma Bolka, Miłosza Manasterskiego i wielu innych. Teraz, dzięki polskiej antologii, można zapoznać się z pracami najlepszych polskich poetów drugiej połowy XX wieku, można zapoznać się z żywym polskim językiem literackim. Można prześledzić nowoczesne estetyczne i stylistyczne nurty współczesnej polskiej poezji, a są one bardzo, bardzo bogate i wyrafinowane. Książka posłuży filologom, kulturologom, lingwistom i miłośnikom poezji.

 

Siergiej Nikołajewicz Głowiuk – poeta i tłumacz. Urodził się w 1958r. w Dreźnie (Niemcy). Ukończył Instytut Literacki imienia Gorkiego w Moskwie.

Jest autorem tomików poetyckich „Łyk (1991), „Punkt powrotu (1997), „Stara moneta (2008); tłumaczem kilku książek literackich. Jego poezja została przetłumaczona na wiele języków europejskich. Jest autorem fundamentalnego projektu literackiego i wydawcą serii antologii poezji słowiańskiej „Od stulecia ku stuleciu” („Iz wieka w wiek”). Jest to 10-tomowy zbiór poezji krajów słowiańskich (Polski, Słowenii, Chorwacji, Czech, Słowacji, Bułgarii, Ukrainy, Białorusi, Serbii, Macedonii, Czarnogóry), który zawiera oryginał wiersza i jego przekład na język rosyjski. Członek Związku Pisarzy Rosji, honorowy członek Związku Pisarzy Macedonii, Serbii, Czarnogóry. Zasłużony Działacz Kultury Polskiej. Laureata rosyjskiej prestiżowej nagrody literackiej i kilku zagranicznych nagród literackich.

 

Agencja Informacyjna

 

Mažena Mackoit Sinkevičienė, Agencja InformacyjnaWywiady, 16.06.2018