Marsz, marsz Dąbrowski!

Jaka pieśń powinna być oficjalnym hymnem Rzeczypospolitej Polskiej? Legionowa “Pierwsza Brygada”, średniowieczna “Bogurodzina, “Rota” Marii Konopnickiej czy “Mazurek Dąbrowskiego” Józefa Wybickiego? 

Przed dylematem wyboru oficjalnej i najważniejszej pieśni hymnicznej stanęli Polacy po odzyskaniu niepodległości Ojczyzny w 1918 r. Wyzwania przez jakim stanęło odrodzone Państwo Polskie były zdecydowanie poważniejsze niż ustalenie ostatecznej wersji godła czy tekstu hymnu. Już po ustabilizowaniu granic i pokonaniu najazdu sowieckiego, dyskusja dotycząca decyzji w sprawie hymnu trwała dość długo.

26 lutego 1927 r. “Mazurek Dąbrowskiego” został ustanowiony oficjalnym hymnem Rzeczypospolitej Polskiej.

Słowa hymnu – nazywanego Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech – zostały napisane przez Józefa Wybickiego. Autor melodii, opartej na motywach ludowego mazurka (właściwie mazura) pozostaje nieznany. Dziś najczęściej autorzy śpiewników i prac naukowych podają określenie „melodia ludowa”.

Pieśń powstała w mieście Reggio nell’Emilia w ówczesnej Republice Cisalpińskiej (obecnie północne Włochy). Dokładna data i okoliczności jej napisania oraz pierwszego wykonania nie są pewne, do dziś pozostając przedmiotem sporów wśród historyków.  Pieśń od samego początku zyskała ogromną popularność i była chętnie śpiewana przez legionistów. Tekst ogłoszono po raz pierwszy w Mantui w lutym 1799 w gazetce „Dekada Legionowa”.

“Mazurek Dąbrowskiego” śpiewany był podczas triumfalnego wjazdu gen. H. Dąbrowskiego i J. Wybickiego do Poznania 3 listopada 1806 r., podczas powstania listopadowego (1830), styczniowego (1863), w czasie rewolucji 1905 r. i I wojny światowej. Tekst Mazurka był tłumaczony przez poetów solidaryzujących się z walczącą Polską i znany był w 17 językach, m.in.: niemieckim, francuskim, angielskim, rosyjskim, węgierskim, chorwackim, macedońskim, serbskim, słowackim, litewskim oraz żmudzkim. Podczas Wiosny Ludów (1848) Mazurek Dąbrowskiego śpiewany był na ulicach Wiednia, Berlina i Pragi, gdzie cieszył się szczególną popularnością.

Ryszard Wagner wykorzystał melodię Mazurka w uwerturze Polonia skomponowanej po upadku powstania listopadowego. Grano ją pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej, gdy zabronione było granie polskiego hymnu.

Polski hymn narodowy stał się protoplastą dla innych słowiańskich hymnów i pieśni. Słowacy śpiewali: Hej, Slováci, ešte naša slovenská reč žije.Ten tytuł później został zamieniony przez Czechów na Hej, Slované. Pieśń stała się pieśnią wszystkich Słowian po zjeździe wszechsłowiańskim w 1848 roku w Pradze. Łużyczanie mają pieśń Hišće Serbstwo njezhubjene (Jeszcze Łużyce nie zginęły) napisaną przez Handrija Zejlera w 1845 r. na wzór Mazurka Dąbrowskiego, a Chorwaci pieśń Još Hrvatska ni propala (Jeszcze Chorwacja nie umarła) z 1833 autorstwa Ferdynanda Livadicia. Tekst ukraińskiego hymnu narodowego z 1863, zaczynającego się od słów Ще не вмерла Україна (Jeszcze nie umarła Ukraina), jest kolejnym przykładem, jak polska pieśń wyzwoleńcza, promieniowała na ludy ościenne.

Fot.  https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d4/January_Suchodolski_-_Wjazd_genera%C5%82a_Jana_Henryka_D%C4%85browskiego_do_Rzymu.jpg