„Halka” wiecznie żywa

Ogłoszenie przez Sejm, że rok 2019 będzie Rokiem Moniuszkowskim spowodowało ogromny wzrost zainteresowania tym jednym z największych polskich kompozytorów. Niebawem będzie się można przekonać, czy Stanisław Moniuszko jest ikoną polskiego, dumnego patriotyzmu, czy też twórcą inspirującej, nadal atrakcyjnej muzyki.

 

Najbardziej znana operą Stanisława Moniuszki jest „Halka”. Jeszcze przed II wojną światową Sztuka ta doczeka się aż trzech ekranizacji. Teraz do obejrzenia jednej z nich zaprasza „Stare Kino na Koszykowej” Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego. Ekranowe dzieło, ukazujące tragiczne dzieje miłości młodej góralki do cynicznego szlachcica Janusza, powstało w 1937 roku.

 

Fabuła filmu oparta jest na treści libretta Włodzimierza Wolskiego, do którego muzykę skomponował w połowie XIX wieku Stanisław Moniuszko.

Oprócz warstwy ściśle muzycznej, w tym arii, partii chóralnych oraz tanecznych, film zawiera typowo aktorskie sceny dialogowe oraz sytuacyjne. Jednym z atutów tego dzieła jest udział w nim Władysława Ladisa, brata słynnego Jana Kiepury, który zagrał zakochanego w Halce górala Jontka. Ladis wystąpił w podwójnej roli: śpiewaka oraz aktora, i był to jego jedyny ekranowy występ. Inaczej rzecz miała się z odtwórczynią tytułowej roli Lilianą Zielińską, która wcieliła się w Halkę od strony aktorskiej, natomiast w partiach solowych bohaterka śpiewa głosem wybitnej sopranistki Ewy Bandrowskiej-Turskiej. Ciekawostką jest również fakt, że w scenach niebezpiecznych, wymagających dużej zręczności fizycznej (np. w sekwencji samobójczego skoku Halki z urwiska do strumienia) Zielińską dublowała słynna narciarka zjazdowa Helena Marusarzówna. Janusza zagrał znany aktor filmowy i teatralny Witold Zacharewicz, a jego rodziców wybitni artyści sceniczni, Jerzy Leszczyński i Leokadia Pancewiczowa.

 

„Halkę” zrealizował jeden z bardziej znanych reżyserów Polski przedwojennej, Juliusz Gardan, mający w dorobku między innymi komedię „Czy Lucyna to dziewczyna?” z Jadwigą Smosarską i Eugeniuszem Bodo oraz głośny melodramat „Trędowata”, według powieści Heleny Mniszkówny, z Elżbietą Barszczewską i Franciszkiem Brodniewiczem w rolach głównych. Kierownictwo artystyczne przy ekranizacji „Halki” objął wybitny inscenizator teatralny Leon Schiller, natomiast dialogi były dziełem Jarosława Iwaszkiewicza.

 

„Po II wojnie światowej filmowa „Halka” została zapomniana, chociaż samą operę bardzo często przecież wystawiano. Była obowiązkowym tytułem w repertuarze każdej polskiej sceny operowej. To zapomnienie jest nieco zaskakujące, bo przecież władzom tzw. Polski Ludowej wymowa filmu, z pozytywnymi góralami i negatywną postacią dworskiego panicza, powinna odpowiadać. Tymczasem ekranizacji „Halki” w ogóle nie przypominano, nawet w popularnym cyklu telewizyjnym „W starym kinie”, gdzie do znudzenia prezentowano głupkowate komedyjki z Adolfem Dymszą.” – Zauważa Piotr Kitrasiewicz historyk kina.

 

Stanisław Moniuszko herbu Krzywda to polski kompozytor, dyrygent, pedagog i organista. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych kompozytorów polskiego romantyzmu i nazywany „ojcem polskiej opery narodowej”. Autor ponad 268 pieśni, a także wielu oper, operetek, baletów i muzyki kościelnej. Tworzył muzykę nacechowaną narodowo, wplatając w swoje kompozycje wyraziste elementy folkloru polskiego (melodie i tańce ludowe) oraz wykorzystując utwory polskich poetów (m. in. Jana Kochanowskiego, Adama Mickiewicza). Do jego najsłynniejszych dzieł należą opery: „Halka”, „Straszny dwór” i „Paria”.

 

Projekcja „Halki” odbędzie 4 lutego (poniedziałek) o godz. 18.00 w Bibliotece Publicznej m. st. Warszawy (ul. Koszykowa 26/28, Warszawa) w sali konferencyjnej. Projekcję poprzedzi słowem wstępnym, gospodarz wieczoru Piotr Kitrasiewicz. Wstęp wolny.

 

Agencja Informacyjna

 

Agencja Informacyjna, Kultura /BEJ/ 02.02.2019