Polacy ratujący życie Żydów to chyba najcichsi bohaterowie II wojny światowej. Na swoje święto czekali ponad 70 lat! Większość z nich nie dożyła tego momentu. Niemniej w końcu dzień 24 marca został ustanowiony Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów.
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów został wybrany w rocznicę zamordowania w 1944 roku przez Niemców rodziny Ulmów. Zostali oni zabici za zakazane przez władze Niemiec ukrywanie żydowskiej rodziny. Żandarmi najpierw zastrzeli przechowywanych. Później za złamanie prawa zabili Wiktorię i Józefa Ulmów, a na końcu szóstkę ich małoletnich dzieci. Pamięci tego wydarzenia oraz postawie ratowania ludzi przed mieleckim systemem rasistowskich represji, mimo, że za to groziła, w okupowanej przez Niemców Polsce, kara śmierci jest Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej (Podkarpackie).
Historia rodziny Ulmów to symbol. Na terenach okupowanych przez zbrodniczy system niemiecki było bardzo wiele przykładów oporu i aktów zachowania człowieczeństwa m. in. poprzez ukrywania czyli ratowanie przed śmiercią Żydów. Skala tego zjawiska jest trudna do policzenia.
Niemniej medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (transkrypcja z hebrajskiego: Chasid Umot ha-Olam, חסיד אומות העולם) – najwyższym izraelskim odznaczeniem cywilnym nadawanym nie-Żydom, przyznawanym przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Jad Waszem w Jerozolimie zostało wyróżnionych ponad 6.700 Polaków.
Należy też wyjaśnić, że powyższy medal przyznawany jest tylko w przypadkach poświadczenia zdarzenia uratowania Żydów, w momencie kiedy potwierdzi taki fakt zarówno chroniący i chroniony. Przykładowo, udokumentowany akt bohaterstwa i altruizmu rodziny Ulmów nie spełnia tych kryteriów.
Tylko w okupowanej przez Niemców Polsce działała Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj – polska, humanitarna organizacja podziemna, działająca w latach 1942–1945, jako organ polskiego rządu na uchodźstwie, której zadaniem było organizowanie pomocy dla Żydów w gettach oraz poza nimi. Organizacja funkcjonowała pod konspiracyjnym kryptonimem „Żegota”.
Historycy oceniają, że pomimo, że w okupowanej przez Niemców Polsce, za pomoc Żydom groziła kara śmierci na ziemiach polskich niemiecką okupację przeżyło w ukryciu około 120.000 Żydów. Aby uratować jednego Żyda za każdym razem życiem swoim i swoich najbliższych ryzykowało od kilku do kilkudziesięciu Polaków. To najlepiej obrazuje skalę zaangażowania, poświęcenia i ofiarności Polaków w obronie narodu żydowskiego.
„To hołd dla tych wszystkich, także nieznanych z imienia i nazwiska, obywateli Rzeczypospolitej, którzy przeciwstawili się terrorowi nazistów.” – podkreślił Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Andrzej Duda, który był inicjatorem ustanowienia takiego święta.
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów to hołd dla tych wszystkich, którzy w akcie heroicznej odwagi i niebywałego męstwa ratowali swoich żydowskich bliźnich od zagłady realizowanej przez niemieckich okupantów.
Agencja Informacyjna (BEJ), 24.03.2018.
Fot. By nieznany – Mateusz Szpytma (2014-03-24), “Kaźń rodziny Ulmów. Polska rodzina zamordowana za ratowanie Żydów.’ Interia. Cropped and color managed by Poeticbent (dyskusja · edycje), Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=66820303