Tłusty czwartek. Polskie pączki

Tłusty Czwartek – 8 lutego. Doroczne święto pączka i… łasuchów

Agencja Informacyjna – Kultura: Wypadający w tym roku 8 lutego Tłusty Czwartek to dla polskich cukierników dzień żniw. Przed cukierniami będą wiły się dłuuuuuuuuuuuuuuuugie kolejki. A liczbę sprzedanych pączków liczy się w… milionach.

Tłusty czwartek – na stołach w Polsce królują pączki

Tradycyjne polskie pączki: smak, który łączy pokolenia

Pączki to nie tylko deser; to kawałek polskiej historii i kultury, przekazywany z pokolenia na pokolenie. W tym artykule zgłębimy tajniki tego wyjątkowego wypieku, odkrywając nie tylko jego korzenie i tradycyjne przepisy, ale także jego miejsce w sercach Polaków. Od barokowych stołów królewskich po współczesne kawiarnie i domowe kuchnie, pączki są symbolem radości i obfitości.

Tradycyjne polskie pączki

Pączki mają długą i barwną historię w Polsce, sięgającą co najmniej czasów średniowiecza. Tradycyjnie przygotowywane na Tłusty Czwartek, ostatni czwartek przed Wielkim Postem, pączki są symbolem nadchodzącego okresu wyrzeczeń i pokuty. Jednak ich obecność w polskiej kulturze znacznie wykracza poza ten jedyny dzień w roku, stanowiąc ważny element wielu świąt i uroczystości.

Historia pączka w Polsce

Historia pączków w Polsce jest fascynująca i świadczy o głębokich tradycjach kulinarnych kraju. Pierwsze wzmianki o pączkach pojawiają się już w średniowiecznych tekstach, a przepisy na te słodkie przysmaki ewoluowały na przestrzeni wieków. Początkowo były to proste ciasta smażone na smalcu, które z czasem zaczęto wzbogacać o coraz to nowe składniki, takie jak jajka, cukier, owoce, a nawet alkohol.

Składniki i przepisy

Tradycyjny polski pączek to połączenie delikatnego, puszystego ciasta drożdżowego z bogatym nadzieniem. Najczęściej są wypełnione nadzieniem owocowym (zazwyczaj śliwka, dzika róża, wiśnia, jabłko, truskawka, malina), niekiedy bitą śmietaną, budyniem, karmelem, chałwą, czekoladę, bakaliami, a nawet likierem jajecznym. Najpopularniejsze nadzienia to marmolada różana, powidła śliwkowe oraz kremy na bazie alkoholu. Ozdabia się je lukrem, cukrem pudrem, czasami obsypuje wiórkami kokosowymi. Klucz do idealnego pączka tkwi w jakości składników oraz precyzji wykonania. Przepisy na pączki są przekazywane z pokolenia na pokolenie, często z małymi tajemnicami i sztuczkami, które czynią je wyjątkowymi.

Proces produkcji trwa trzy godziny. Najpierw w metalowej kadzi umieszcza się – w stosownych proporcjach – mąkę, mleko w proszku, tłuszcz, cukier, jajka, esencje: pomarańczową i waniliową oraz drożdże. Po godzinie mieszania powstaje w tego jednolita masa ciastowa, która ląduje na ogromnym blacie, gdzie ręcznie formuje się z niej kulki o gabarytach piłeczki ping-pongowej. Naszprycowane marmoladą śliwkową leżakują kilkadziesiąt minut, rosnąc na drożdżach. Gdy uzyskają stosowną wielkość, smaży się je w kociołku przez około pięć minut, a następnie lukruje pomadą z cukru lub obsypuje cukrempudrem, Na ladę trafiają jeszcze ciepłe – mówi Sylwia Tomaszkiewicz, właścielka najsławniejszej – w Tłusty Czwartek reglamentującej swe wyroby; 20 sztuk na głowę (sic!) – warszawskiej pączkarni (ul. Górczewska 13; www.pracowniacukiernicza.pl).

Pracownia Cukiernicza wciąż stosuje recepturę wymyśloną przez pradziadka, Władysława Zagoździńskiego założyciela firmy (rok 1925), którego klientami byli m.in. Eugeniusz Bodo, Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Marian Hemar, a marszałek Józef Piłsudski przysyłał po pączki adiutanta!

Pączki a nowoczesna kuchnia Polska

Współczesna kuchnia polska, choć otwarta na innowacje i eksperymenty, nadal hołduje tradycyjnemu pączkowi. Jednakże, obok klasycznych wersji, pojawiają się też nowe interpretacje, które łączą tradycję z nowoczesnością. Pączki z egzotycznymi nadzieniami, w wersji wegańskiej czy bezglutenowej, zdobywają coraz większą popularność, świadcząc o uniwersalności i adaptacyjności tej słodkiej przekąski.

Znaczenie kulturowe

Pączki są nieodłącznym elementem polskich tradycji i świąt. Tłusty Czwartek, dzień, w którym według tradycji każdy Polak powinien zjeść przynajmniej jednego pączka, to święto obfitości i radości przed nadchodzącym postem. Pączki symbolizują także szczodrość i hojność; dzielenie się nimi z rodziną, przyjaciółmi, a nawet obcymi jest wyrazem dobrej woli i życzeń pomyślności.

Pączki na świecie

Pączki, choć głęboko zakorzenione w polskiej kulturze, znalazły swoje miejsce także poza granicami kraju. Dzięki polskim emigrantom, tradycja pączkowania rozprzestrzeniła się na cały świat, a Tłusty Czwartek jest obchodzony przez Polonię na różnych kontynentach. To świadczy o sile i atrakcyjności polskich tradycji kulinarnych oraz o uniwersalnej miłości do słodkości.

Dlaczego kochamy pączki?

Miłość do pączków wykracza poza ich smak. To, co sprawia, że są one tak wyjątkowe, to połączenie tradycji, wspomnień i poczucia wspólnoty, które budują wokół siebie. Pączki to nie tylko deser; to sposób na celebrowanie życia, dzielenie się radością i pielęgnowanie tradycji, które nadają smak naszej codzienności.

Pączki są nie tylko pyszne, ale także pełne historii i tradycji, które są ważną częścią polskiej kultury. Przy każdym kęsie tych słodkich wypieków jesteśmy częścią długiej linii historii, która łączy pokolenia. Odkrywanie sekretów pączków, eksperymentowanie z nowymi smakami i przekazywanie tradycji dalej to dowód na to, że pączki będą smakować Polakom jeszcze przez długie lata.

Tłusty czwartek: konkurencja dla pączków – faworki

Tłusty Czwartek rozpoczyna ostatni tydzień karnawału, kiedy w tradycji chrześcijańskiej dozwolone są jeszcze zabawy. Tradycja ludowa zwiastuje go przysłowiem: “Powiedział nam Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła”.

Na stołach goszczą też w Tłusty Czwartek faworki, zwane – z uwagi na kształt – chrustem. Kumulacja ich spożycia ma jednak miejsce w Ostatki, czyli wtorek (w tym roku 13 bm.)  poprzedzający Środę Popielcowa, inaugurującą czas Wielkiego Postu (40 dni).

Faworki w obecnym kształcie w Polsce pojawiły się na początku XVII stulecia.

Pulchny i lekki, by wiatr mógł go zdmuchnąć z półmiska (…) Farzerowany owocowym przetworem, cukrem bielony” – pisał Jan Chryzostom Pasek w “Pamiętnikach”.

A Jędrzej Kitowicz w “Opisie obyczajów za panowania Augusta III notował:

Krągłe, dobrze wypełnione fruktowym mazidłem, tłuste i lśniące od gorącego smalcu, w którym się grzały“.

“Za Piastów i Jagiellonów Tłusty Czwartek symbolizowały zupełnie inne potrawy: pierogi z kaszą gryczaną lub jaglaną, kapusta z grzybami i kminkiem omaszczoną słoniną tudzież dziczyzną, żur z kiełbasa jałowcową, kapuśniak na świńskim ryju, lubo czernina obficie zacierkami wypełniona. (…) Dla lepszej zdrowotności zapijano to piwem, wódką, rzadziej miodami” – konstatował Zygmunt Gloger w “Roku polskim w życiu, tradycji i pieśni””.

Tłusty Czwartek zapisał się też w dziejach naszej literatury. Za sprawę twórczości Mikołaja Reya, Władysława Broniewskiego, Stefana Wiecheckiego oraz Tadeusza Śliwiaka.

Agencja Informacyjna

Agencja Informacyjna, Kultura, /TO-RT, AIN/ 8.02.2023

 
 

Fot. By Taken byfir0002 | flagstaffotos.com.auCanon 20D + Tamron 28-75mm f/2.8 – Praca własna, GFDL 1.2, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=260421