Cham powraca

 

„Cham” jedna ciekawszych polskich produkcji filmowych okresu międzywojennego powraca. Obraz powstał na podstawie, obecnie zapomnianej, powieści Elizy Orzeszkowej.

Film powstał w 1931 roku i należy do ciekawszych osiągnięć polskiej Dziesiątej Muzy okresu międzywojennego. Jest przykładem jedynej w ówczesnym okresie koprodukcji polsko-francuskiej. Zrealizowali go Polak Jan Nowina-Przybylski oraz Francuz Charles Mere. Jego francuski tytuł brzmi: „L`angedumal”. W rolach głównych wystąpili aktorzy polscy m.in. Krystyna Ankwicz, Mieczysław Cybulski i Eugeniusz Gielba. Muzyka jest dziełem wybitnego kompozytora Jana Maklakiewicza.

„Cham” opowiada o losach wykolejonej dziewczyny z miasta, Franki, która zostaje ranna w konflikcie z sutenerem i trafia do szpitala.

Kiedy powraca do zdrowia, życzliwy lekarz daje jej szansę rozpoczęcia nowego życia, oferując pracę w charakterze pokojówki w majątku wiejskim. Tam poznaje młodego rybaka, Pawła, którego poślubia. Wszystko wydaje się być na dobrej drodze, dopóki nie daje się uwieść szoferowi, z którym ucieka. Po kilka latach powraca z dzieckiem. Paweł wybacza jej, a dziecko uznaje za swoje. Harmonia trwa jednak krótko, bo zły los, a raczej negatywne instynkty Franki, ponownie zakłócają ich związek…

„Filmowy „Cham” cieszył się podobno dużą popularnością. Stanisław Janicki w swojej książce „Film polski od A do Z”, wydanej jeszcze w latach siedemdziesiątych, napisał, że „Cham” był naszym przedwojennym filmowym rekordzistą eksportowym: sprzedano go do 13 krajów.” – Mówi Agencji Informacyjnej historyk filmu Piotr Kitrasiewicz. – „Dzisiejsze źródła jednak tego nie potwierdzają. Na przykład, międzynarodowy portal filmowy imdb, wymienia, że oprócz Polski i Francji, „Chama” wyświetlano jeszcze tylko w Stanach Zjednoczonych. W każdym razie film ten pozostał ciekawym przykładem jedynej naszej koprodukcji dokonanej z Francją w okresie międzywojennych. Po wojnie przykładów filmowej współpracy polsko-francuskiej było już znacznie więcej, głównie za sprawą artystycznej inwencji Andrzeja Wajdy.” – Zauważa Piotr Kitrasiewicz.

 

Eliza Orzeszkowa, z domu Pawłowska herbu Korwin, primo voto Orzeszko, secundo voto Nahorska, pseudonim „E.O.”, „Bąk ”, „Li…ka”, „Gabriela Litwinka” polska pisarka epoki pozytywizmu, publicystka, działaczka społeczna.

Do historii przeszła za sprawą powieści „Nad Niemnem” Jednym z ważniejszych wydarzeń, które miały wpływ na jej życie oraz twórczość było Powstanie Styczniowe. To podczas niego udzielała pomocy Romualdowi Trauguttowi, który stał się później bohaterem jednej z nowel jej autorstwa. Powstanie miało także wpływ na jej życie. Orzeszkowa została pozbawiona ziemi, a jej mąż zesłany. Była dwukrotnie nominowana do Nagrody Nobla, rywalizując z Henrykiem Sienkiewiczem.

 

Projekcja filmu „Cham” odbędzie 18 lutego (poniedziałek) o godz. 18.00 w Bibliotece Publicznej m. st. Warszawy (ul. Koszykowa 26/28, Warszawa) w sali konferencyjnej. Projekcję poprzedzi słowem wstępnym, gospodarz wieczoru Piotr Kitrasiewcz. Wstęp wolny.

Agencja Informacyjna, Kultura /BEJ/ 13.02.2019